Abdestin önemi ve gerekliliği nedir?
Abdestin sebebi, namaz kılma veya ilgili diğer işlemlerin yapılması isteğidir. Başka bir ifadeyle; abdest başlı başına ve bizzat amaç olan bir ibadet olmayıp, belli ibadetleri yapmayı mubah kılan, kulun bu ibadetlere manen ve ruhen hazırlanmasına bu ibadetlerden azami verim elde etmesine yardımcı olan yaşıta (vesile) ibadettir. Bazı ibadetler ve fiiller içinse abdestli olmak dinen gerekli görülmemiş olsa bile, taşıdığı birçok maddi manevi faydalar sebebiyle tavsiye edilmiştir. Bundan dolayı abdestin dini değer ve bağlayıcılık hükmü farz, vacip ve mendub şeklinde 3 türlüdür.
Namaz kılmak, Kâbe'yi tavaf etmek, tilavet secdesi yapmak, Kur'ân-ı Kerim'e dokunmak için abdest gereklidir. Sünnî mezheplerin çoğu bunların farz olduğunda görüş birliği içinde olup yalnız Hanefiler Kâbe'yi tavafta abdesti vacip görürler.
Yatmadan önce abdest almak, vakit namazları için ayrı abdest almak, ezan okurken abdestli bulunmak mendup görülmüştür. Hatta mümine manevi destek sağladığı, adeta müminin silahı olduğu, ayrıca Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in mümkün olduğu ölçüde abdestli halde bulunduğu göz önünde tutularak İslâm âlimleri müminin, imkân ölçüsünde her işe abdestli olarak başlamasını ve abdestli bulunmasını tavsiye etmişlerdir.
Abdestin yukarıda özetlenen bu dini hükmünün tabii sonucu olarak abdestsiz kimsenin, cenaze namazı da dâhil namaz kılması, şükür ve tilavet secdesi gibi namaz hükmüne tabii fiilleri yapması, Kâbe'yi tavaf etmesi, Kur'ân-ı Kerim'e dokunması ve onu elle tutması caiz görülmez.
Abdestsiz olarak Mushaf'a bakarak veya ezberden Kur'ân-ı Kerim okumak ise caizdir.
Kur'ân-ı Kerim Yüce Allah'ın kelâmı olduğundan, ona her zaman azami saygı göstermek, sû-i edeb (saygısızlık) olarak
algılanacak davranışlardan kaçınmak gerekir. Kur'ân-ı Kerim tilâveti, Kur'ân i Kerim'i öğrenme, onu yaşama hususunda Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in birçok tavsiyesi ve müjdesi vardır. Bunlardan bir tanesi şöyledir:
"Sizin en hayırlınız, Kur'ân-ı Kerim'i öğreten ve öğrenenizdir." Onun için Öteden beri onu okuma, değer hükmü sünnet olan bir ibadet olarak telakki edildiği için, Kur'ân-ı Kerim tilavet ederken bir bakıma Allah'a ibadet sayıldığından, abdestli bulunmak şartını ön görüyor. Kısacası böyle davranılması (Kur'ân-ı Kerim tilavetinde abdestli olunması) ibadet lezzetini daha derinden almak için abdestli olmaya özen gösterilmelidir. Fakihlerin Kur'ân-ı Kerim tilavetini sünnet olarak nitelendirip ona ibadet içeriği yüklemeleri bu anlamda doğrudur ve bunun için de abdestli olmanın şart koşulması yerindedir. Ancak Kur'ân-ı Kerim okumaktan asıl maksat, manasını anlamaksızın okumak değil, anlamak ve gereğini yerine getirmek üzere okumaktır. Zaten Kur'ân-ı Kerim'in indirilişinin asli amacı da budur. Birinci okuyuşta ibadet niteliği ön plana çıktığı, İkincisinde ise anlamak önem kazandığı için iki tür okuyuş arasında abdest açısından bir ayrım yapmak mümkündür. Bu ayrım sebebiyle olmalı ki, bazı bilginler, ikinci tür okuyuş biçiminde abdest almayı şart koşmamışlardır.
Yazar: Ramazan IŞIK/Namaz Gerçeği
Abdestin sebebi, namaz kılma veya ilgili diğer işlemlerin yapılması isteğidir. Başka bir ifadeyle; abdest başlı başına ve bizzat amaç olan bir ibadet olmayıp, belli ibadetleri yapmayı mubah kılan, kulun bu ibadetlere manen ve ruhen hazırlanmasına bu ibadetlerden azami verim elde etmesine yardımcı olan yaşıta (vesile) ibadettir. Bazı ibadetler ve fiiller içinse abdestli olmak dinen gerekli görülmemiş olsa bile, taşıdığı birçok maddi manevi faydalar sebebiyle tavsiye edilmiştir. Bundan dolayı abdestin dini değer ve bağlayıcılık hükmü farz, vacip ve mendub şeklinde 3 türlüdür.
Namaz kılmak, Kâbe'yi tavaf etmek, tilavet secdesi yapmak, Kur'ân-ı Kerim'e dokunmak için abdest gereklidir. Sünnî mezheplerin çoğu bunların farz olduğunda görüş birliği içinde olup yalnız Hanefiler Kâbe'yi tavafta abdesti vacip görürler.
Yatmadan önce abdest almak, vakit namazları için ayrı abdest almak, ezan okurken abdestli bulunmak mendup görülmüştür. Hatta mümine manevi destek sağladığı, adeta müminin silahı olduğu, ayrıca Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in mümkün olduğu ölçüde abdestli halde bulunduğu göz önünde tutularak İslâm âlimleri müminin, imkân ölçüsünde her işe abdestli olarak başlamasını ve abdestli bulunmasını tavsiye etmişlerdir.
Abdestin yukarıda özetlenen bu dini hükmünün tabii sonucu olarak abdestsiz kimsenin, cenaze namazı da dâhil namaz kılması, şükür ve tilavet secdesi gibi namaz hükmüne tabii fiilleri yapması, Kâbe'yi tavaf etmesi, Kur'ân-ı Kerim'e dokunması ve onu elle tutması caiz görülmez.
Abdestsiz olarak Mushaf'a bakarak veya ezberden Kur'ân-ı Kerim okumak ise caizdir.
Kur'ân-ı Kerim Yüce Allah'ın kelâmı olduğundan, ona her zaman azami saygı göstermek, sû-i edeb (saygısızlık) olarak
algılanacak davranışlardan kaçınmak gerekir. Kur'ân-ı Kerim tilâveti, Kur'ân i Kerim'i öğrenme, onu yaşama hususunda Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in birçok tavsiyesi ve müjdesi vardır. Bunlardan bir tanesi şöyledir:
"Sizin en hayırlınız, Kur'ân-ı Kerim'i öğreten ve öğrenenizdir." Onun için Öteden beri onu okuma, değer hükmü sünnet olan bir ibadet olarak telakki edildiği için, Kur'ân-ı Kerim tilavet ederken bir bakıma Allah'a ibadet sayıldığından, abdestli bulunmak şartını ön görüyor. Kısacası böyle davranılması (Kur'ân-ı Kerim tilavetinde abdestli olunması) ibadet lezzetini daha derinden almak için abdestli olmaya özen gösterilmelidir. Fakihlerin Kur'ân-ı Kerim tilavetini sünnet olarak nitelendirip ona ibadet içeriği yüklemeleri bu anlamda doğrudur ve bunun için de abdestli olmanın şart koşulması yerindedir. Ancak Kur'ân-ı Kerim okumaktan asıl maksat, manasını anlamaksızın okumak değil, anlamak ve gereğini yerine getirmek üzere okumaktır. Zaten Kur'ân-ı Kerim'in indirilişinin asli amacı da budur. Birinci okuyuşta ibadet niteliği ön plana çıktığı, İkincisinde ise anlamak önem kazandığı için iki tür okuyuş arasında abdest açısından bir ayrım yapmak mümkündür. Bu ayrım sebebiyle olmalı ki, bazı bilginler, ikinci tür okuyuş biçiminde abdest almayı şart koşmamışlardır.
Yazar: Ramazan IŞIK/Namaz Gerçeği
Son düzenleme:
