Selimzade Süleyman Emni Efendi Kimdir hayatı hakkında bilgiler.
İstanbulludur. Adı Süleyman'dır. Se-dîdâr/Se-dîdar Selimzâde denmekle tanınır. (İnce 2005: 187) Hattat Süleyman Emnî Efendi diye bilinir. Selim Efendi adında birinin oğludur. Mısır valisi Firarî Hasan Paşa'nın divân kâtipliği hizmetinde bulundu. (Kurnaz 2001:220 /61; Özcan 1989: 4/233; Ekinci 2013:215). Bazı vezirlerin divan efendiliğini yaptı. (Çapan 2005: 72; İnce 2005: 187). Kadirî tarikatı şeyhi Mardinli Şeyh Ali'ye intisab ederek tarikat âdâbını öğrenen Süleyman Emnî Efendi, Ayvasarayî'nin bildirdiğine göre İstanbul'da bulunan Ebu'l-Fetîh yakınındaki Kubbe Tekke'de tarikat görevini icra ederken 1115/1703-04'te vefât etti. Kasımpaşa'da bulunan Dârî Deresi Mezarlığı'na defnedildi. Müstakimzâde'nin bildirdiğine göre; Mısır valisi Firâri Hasan Paşa'ya, -bu paşanın adı Sâlim Tezkiresi'nde Hüseyin olarak kayıtlıdır (İnce 2005: 187)- divân kâtibi olmuşken, "tahmîs-1110"(1698-99) sözcüğünün gösterdiği tarihte vefât etti ve Hicaz'da defnedildi. (Abdulkadiroğlu 1999: 20) "Suretü't-tövbe-1110-" terkibi de şairin vefat tarihini gösterir. (Ekinci 2013:215) Ayvansarâyî ve Şeyhî'de 1110 tarihinde Mısır'da vefat ettiği kayıtlıdır. (Ekinci 2013: 215; Özcan 1989: 4/233). Şiirleri aşıkâne ve sufiyânedir. (Çapan 2005: 72). Süleyman Emnî Efendi'nin adı,Sicill-i Osmanî'de, yanlışlıkla Emîn Süleyman Çelebi şeklinde kaydedilmiştir. (Mehmet Süreyya 1308-15/ 1890-97: I/403). Süleyman Emnî Efendi hattâtlığının yanısıra Emnî mahlasıyla şiirler de söylemiştir, fakat o daha çok yazısının güzelliğiyle meşhur olmuştur. Hüsn-i hattın sülüs, nesih, tevkî ve divanî çeşitlerini Seyyid Haşimî Efendi'den meşk etti. Hat sanatında zamanın üstâdlarından mahir biri olduğu söylenir. (Çapan 2005: 72; İnce 2005: 187; İnal 1928: 213)
Kaynakça
Abdülkadiroğlu Abdülkerim (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.
Ekinci, Ramazan(2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay.
İnal, İbnülemin Mahmud Kemâl (hzl.) (1928). Tuhfe-i Hattâtîn, Müstakîmzâde, Süleyman Sadeddin. İstanbul.
İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay..
Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatcı (hzl.). (2001). Tuhfe-i Nâilî, Mehmet Nail Tuman.Ankara: Bizim Büro Yay.. I/61.
Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî I. Matbaa-i Âmire. İstanbul.
Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). KB Kütüphaneler Genel Müdürlüğü. Ankara.
Müstakîm-zâde Süleymân Sa'de'd-dîn (1928) Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası.
Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekayiü’l-Fuzelâ. Şakayık-ı Numaniye ve Zeyilleri 5 C. Çağrı Yay..İstanbul.
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Madde Yazım Tarihi: 27.02.2014
Güncelleme Tarihi:
Eserlerinden Örnekler
Kadri gâyette alâdır Şeyh Abdülkâdir'ün
Cedd-i pâki Mustafa'dır Şeyh Abdülkâdir'ün
Sen dahi sa'y eyle Emnî anlara kıl ittibâ
Pey-revânı evliyâdır Şeyh Abdulkâdir'ün (İnce 2005: 187)
Kâlâ-yı muhabbet dil-i âşıkda nihândur
Bâzâr-ı cünûn içre velî râzı ayândur
Bir anda bin cân ile Emnî'yi kul itdün
Ey hâce-i bâzâr-ı melâhat bu ne ândur (Abdulkadiroğlu 1999: 20; Özcan 1989: 4/233).
***
Nemi nisâr edeyim pây-ı dilbere Emnî
Dükendi seyl-i sirişküm gözümde nem kaldı (İnce 2005: 187)
***
İzâr-ı yâre nigâh itmek iltimâs ederiz
Meta-i pertev-i mihri ana kıyâs ederiz
Gedâ-yı tekye-i aşk u muhabbetiz Emnî
Hemîşe hırka-i peşmînemiz pelâs ederiz (Çapan 2005: 73)
Firâkun âteşiyle sûznâkım yâ Resulallah
Dem-â-dem tîg-ı hecrünle helâkım yâ Resulallah
Ümîdüm merhem-i eltâfun eyler Emnî-i zârun
Garîbüm bî-nevâyum sîne-çâküm yâ Resulallah (Ekinci 2013:215).
***
Kâlâ-yı mahabbet dil-i âşıkda nihândur
Bâzâr-ı cünûn içre velî râzı ayândur
Bir anda bin cân ile Emnî'yi kul itdün
Ey hâce-i bâzâr-ı melâhat bu ne ândur
(Abdülkadiroğlu Abdülkerim (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.20)
İstanbulludur. Adı Süleyman'dır. Se-dîdâr/Se-dîdar Selimzâde denmekle tanınır. (İnce 2005: 187) Hattat Süleyman Emnî Efendi diye bilinir. Selim Efendi adında birinin oğludur. Mısır valisi Firarî Hasan Paşa'nın divân kâtipliği hizmetinde bulundu. (Kurnaz 2001:220 /61; Özcan 1989: 4/233; Ekinci 2013:215). Bazı vezirlerin divan efendiliğini yaptı. (Çapan 2005: 72; İnce 2005: 187). Kadirî tarikatı şeyhi Mardinli Şeyh Ali'ye intisab ederek tarikat âdâbını öğrenen Süleyman Emnî Efendi, Ayvasarayî'nin bildirdiğine göre İstanbul'da bulunan Ebu'l-Fetîh yakınındaki Kubbe Tekke'de tarikat görevini icra ederken 1115/1703-04'te vefât etti. Kasımpaşa'da bulunan Dârî Deresi Mezarlığı'na defnedildi. Müstakimzâde'nin bildirdiğine göre; Mısır valisi Firâri Hasan Paşa'ya, -bu paşanın adı Sâlim Tezkiresi'nde Hüseyin olarak kayıtlıdır (İnce 2005: 187)- divân kâtibi olmuşken, "tahmîs-1110"(1698-99) sözcüğünün gösterdiği tarihte vefât etti ve Hicaz'da defnedildi. (Abdulkadiroğlu 1999: 20) "Suretü't-tövbe-1110-" terkibi de şairin vefat tarihini gösterir. (Ekinci 2013:215) Ayvansarâyî ve Şeyhî'de 1110 tarihinde Mısır'da vefat ettiği kayıtlıdır. (Ekinci 2013: 215; Özcan 1989: 4/233). Şiirleri aşıkâne ve sufiyânedir. (Çapan 2005: 72). Süleyman Emnî Efendi'nin adı,Sicill-i Osmanî'de, yanlışlıkla Emîn Süleyman Çelebi şeklinde kaydedilmiştir. (Mehmet Süreyya 1308-15/ 1890-97: I/403). Süleyman Emnî Efendi hattâtlığının yanısıra Emnî mahlasıyla şiirler de söylemiştir, fakat o daha çok yazısının güzelliğiyle meşhur olmuştur. Hüsn-i hattın sülüs, nesih, tevkî ve divanî çeşitlerini Seyyid Haşimî Efendi'den meşk etti. Hat sanatında zamanın üstâdlarından mahir biri olduğu söylenir. (Çapan 2005: 72; İnce 2005: 187; İnal 1928: 213)
Kaynakça
Abdülkadiroğlu Abdülkerim (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.
Ekinci, Ramazan(2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay.
İnal, İbnülemin Mahmud Kemâl (hzl.) (1928). Tuhfe-i Hattâtîn, Müstakîmzâde, Süleyman Sadeddin. İstanbul.
İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay..
Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatcı (hzl.). (2001). Tuhfe-i Nâilî, Mehmet Nail Tuman.Ankara: Bizim Büro Yay.. I/61.
Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî I. Matbaa-i Âmire. İstanbul.
Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). KB Kütüphaneler Genel Müdürlüğü. Ankara.
Müstakîm-zâde Süleymân Sa'de'd-dîn (1928) Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası.
Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekayiü’l-Fuzelâ. Şakayık-ı Numaniye ve Zeyilleri 5 C. Çağrı Yay..İstanbul.
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Madde Yazım Tarihi: 27.02.2014
Güncelleme Tarihi:
Eserlerinden Örnekler
Kadri gâyette alâdır Şeyh Abdülkâdir'ün
Cedd-i pâki Mustafa'dır Şeyh Abdülkâdir'ün
Sen dahi sa'y eyle Emnî anlara kıl ittibâ
Pey-revânı evliyâdır Şeyh Abdulkâdir'ün (İnce 2005: 187)
Kâlâ-yı muhabbet dil-i âşıkda nihândur
Bâzâr-ı cünûn içre velî râzı ayândur
Bir anda bin cân ile Emnî'yi kul itdün
Ey hâce-i bâzâr-ı melâhat bu ne ândur (Abdulkadiroğlu 1999: 20; Özcan 1989: 4/233).
***
Nemi nisâr edeyim pây-ı dilbere Emnî
Dükendi seyl-i sirişküm gözümde nem kaldı (İnce 2005: 187)
***
İzâr-ı yâre nigâh itmek iltimâs ederiz
Meta-i pertev-i mihri ana kıyâs ederiz
Gedâ-yı tekye-i aşk u muhabbetiz Emnî
Hemîşe hırka-i peşmînemiz pelâs ederiz (Çapan 2005: 73)
Firâkun âteşiyle sûznâkım yâ Resulallah
Dem-â-dem tîg-ı hecrünle helâkım yâ Resulallah
Ümîdüm merhem-i eltâfun eyler Emnî-i zârun
Garîbüm bî-nevâyum sîne-çâküm yâ Resulallah (Ekinci 2013:215).
***
Kâlâ-yı mahabbet dil-i âşıkda nihândur
Bâzâr-ı cünûn içre velî râzı ayândur
Bir anda bin cân ile Emnî'yi kul itdün
Ey hâce-i bâzâr-ı melâhat bu ne ândur
(Abdülkadiroğlu Abdülkerim (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.20)
