OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER
KAFKASYA CEPHESİ
Nedenler:
1. Rusya’nın Doğu Anadolu’yu almasını önlemek
2. Rusya’nın İskenderun ve Basra körfezlerini ele geçirmesini engellemek
3. Orta Asya Türklerini Rusya’ya karşı ayaklandırmak
4. Rusya’dan Bakü petrollerini almak
1 Kasım 1914 Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesiyle bu cephede savaşlar başladı. Enver Paşa komutasındaki birlikler Rus kuvvetlerini yenilgiye uğratmak için topluca taarruza geçti.
Taarruz, ağır kış şartları, askerlerin bu ağır kış şartlarına göre hazırlanmaması, cephane yetersizliği ve tifüs hastalığı gibi nedenlerden dolayı başarıya ulaşamadı. Karşı saldırıya geçen Rus orduları Erzurum, Erzincan, Muş, Bitlis ve Van’ı işgal ettiler. Bu cepheye sonradan atanan Mustafa Kemal yönettiği birliklerle Muş ve Bitlis’in kurtuluşunu sağladı (1916).
Not: Bu cephedeki savaşlar Ruslarla yapılan Brest Litowsk anlaşmasıyla sona ermiştir (3 Mart 1918). Bu antlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum yeniden Osmanlı toprağı olmuştur.
ÇANAKKALE CEPHESİ
Nedenler:
1. Doğu Avrupa’da Avusturya – Macaristan ve Almanya’ya karşı güç duruma düşen Rusya’ya İtilaf Devletlerinin yardım götürmek istemeleri
2. İtilaf Devletlerinin ittifak devletlerine karşı Balkanlarda yeni bir cephe açmak istemeleri
3. İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devletini saf dışı edip topraklarını paylaşmak istemeleri
4. İtilaf Devletlerinin ekonomisi bozuk olan Çarlığı, Bolşeviklere karşı kuvvetlendirmek istemeleri.
İtilaf Devletleri Çanakkale boğazını geçmek için yaptıkları saldırılarda başarılı olamadılar. Bunun üzerine Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar. İtilaf Devletleri Gelibolu’daki savaşta yenilgiye uğradılar.
Sonuçlar :
1. İtilaf Devletlerinin İstanbul’u işgal etmeleri gecikti.
2. Savaşın coğrafi alanı genişledi.
3. Çok sayıda asker öldü.
4. Mustafa Kemal ulusal kahraman oldu.
5. Çarlık yönetime yardım gönderilmesi engellendi. Bu durum Çarlığı yıkıp Sosyalist bir yönetim kurmak isteyen Bolşeviklere yaradı.
Not : Bolşevikler 1917 yılında Ekim Devrimi denilen İhtilâlle Rusya’da Çarlığa son verdiler.
KANAL CEPHESİ
Nedenler:
1. İngiltere’nin sömürgeleriyle olan ilişkilerini kesmek ve sömürgelerinden yardım almasını önlemek
2. Mısır’ı yeniden Osmanlı toprağı yapmak.
Almanya’nın isteği doğrultusunda Osmanlı birlikleri 1915 Şubat ayında taarruza geçti. Taarruzlar başarılı olamadı. Ordunun çöl şartlarına göre hazırlanmaması ve Arapların İngilizlerle işbirliği yapması Osmanlı birliklerinin başarısızlığına yol açtı.
FİLİSTİN – SURİYE CEPHESİ
Nedenler:
1. İngiltere’nin Osmanlı Devletinin Ortadoğudaki varlığına son vermek istemesi
2. Arapların milliyetçilik fikrini benimseyerek Türkleri İngilizlerle birlikte Ortadoğu’dan çıkarmayı amaçlaması
Bu cephe, Kanal harekâtında Osmanlı birliklerinin yenilmesinden sonra açılmıştır. İngiliz kuvvetleri Sina yarımadasını alarak Kudüs’e girdiler (1917). İngilizler Suriye’yi alarak Anadolu’yu ele geçirmeyi planladılar. Yıldırım orduları komutanlığına getirilen Mustafa Kemal İngiliz – Arap kuvvetlerini Şam’ın kuzeyinde durdurdu.
HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ
İngiltere Mekke Emiri Şerif Hüseyin’le anlaşarak büyük bir Arap krallığı kurmak için Osmanlı birliklerine karşı saldırı başlattı. Osmanlı kuvvetleri İngiliz ve Arap birliklerine yenildi.
Not: İngiltere Araplara Milliyetçilik fikrini benimsetmiş ve böylece Arapları kendi tarafına çekmeyi başarmıştır. İngiliz casusu Lawrance bu konuda etkili çalışmalarda bulunmuştur. Arapların milliyetçilik fikrini benimsemeleri Osmanlı padişahının halife olarak İtilaf Devletlerine karşı ilân ettiği “Cihat” çağrısının etkisiz kalmasına neden olmuştur.
IRAK CEPHESİ
Bu cephe İngiltere tarafından açılmıştır. İngiltere’nin amaçları şunlardır.
1. Abadan petrollerini elinde tutmak
2. Türklerin İran üzerinden Hindistan’ı tehdit etme*sini önlemek
3. İran üzerinden geçip Rusya ile birleşmek
İngiltere Kasım 1914′de Basra’ya asker çıkardı. Bağdat yakınlarındaki Kut–el–Amara’da Osmanlı kuvvetlerine yenildi. İngiltere buna rağmen yapılan diğer savaşları kazanarak, Bağdat’ı aldı. Yenilgiye uğrayan Osmanlı birlikleri geri çekildi.
GALİÇYA CEPHESİ
Balkanlar’daki bu cephede Rus ve Bulgar orduları arasında savaşlar olmaktaydı. Rusya’nın Bulgaristan’ı almasına karşı buraya gönderilen Osmanlı birlikleri başarılı çalışmalarda bulundu. Alman ve Avusturya birlikleri yaptıkları taarruzla Galiçya’daki Rus orduları bozguna uğrattılar.
MAKEDONYA CEPHESİ
Sırbistan’ın Makedonya’yı almasını önlemek için açılan cephedir. Osmanlı Bulgaristanla birlikte bu cephede savaştı. Sırplar yenilgiye uğradı.
Osmanlı Tarihi
