AFET SENARYOSU VE FARAZİYELER
1. TARİHSEL DÖNEMDE ETKİLİ AFETLER :
1.1. DEPREMLER :
A)1900’A KADAR İZMİR’DE HASAR YARATMIŞ DEPREMLER
17 Yılı-Ön Asya (İzmir, Efes, Sart, Aydın, Manisa, Alaşehir); Ön Asya’daki 12 önemli İyon şehri yıkılmıştır. Ege bölgesindeki en büyük felaketlerden biridir.
178 Yılı-İzmir; İzmir şehri harap olmuş, pek çok yangın çıkmış, zeminde çatlaklar açılmış, küçük iç liman kapanmıştır. Şehrin inşası için 10 yıl vergilerden muaf tutulmuştur.
688 Yılı-İzmir; İzmir’de şiddetli ve tahripkar bir deprem olmuştur. 20.000 ölüden bahsediliyor.
1039 Yılı-İzmir; İzmir bu deprem dolayısıyla ağır hasar görmüş, ölüm fazla olmuştur.
20 Mayıs1654-İzmir; Deprem can ve mal kaybına neden olmuştur.
10 Temmuz 1688-İzmir; İzmir’de özellikle deniz kıyısında yoğun hasar oluşmuş, kamu binalarının dörtte üçü yıkılmış, 5000’den daha fazla insan ölmüştür.
Eylül 1723-İzmir; Can kaybı olmuştur.
4 Nisan 1739 - İzmir Körfezi; İzmir’deki tüm evler hasar görmüştür. Foça ve Sakız’da hasar büyüktür.
3-5 Temmuz 1778-İzmir; İzmir tamamıyla harap olmuş, bazı yerlerde zemin göçmüştür. Can kaybı fazladır.
B) 20.YÜZYILDA İZMİR VE CİVARINDA HASAR YARATAN DEPREMLER:
19 Ocak 1909-Foça (Magnitüd 5,8); Gediz deltası, Güzelhisar, Menemen ve Foça’da meydana gelen bu depremde 1000 kadar ev hasar görmüştür.
31 Mart 1928-Tepeköy-Torbalı (Magnitüd 6,5); İzmir’in güneydoğusunda, Cuma vadisinde Küçük menderes ovasında, kuzeyde Gaziemir’den güneyde Cellat’a binlerce ev harap olmuş, 30 kişi ölmüştür.
22 Eylül 1939-Dikili (Magnitüd 6,5); 20.000 civarında ev hasar görmüş ve 68 kişi hayatını kaybetmiştir.
23 Temmuz 1949-Karaburun-Çeşme (Magnitüd 6,6); Sakız adasında Karaburun yarımadasının doğu kısmında, Mordoğan ile yarımadanın kuzeyburnu arasındaki köylerde ve Çeşme yarımadasındaki köylerde ev hasarı olmuş ve 10 kişi hayatını kaybetmiştir.
18 Mart 1953-Yenice-Gönen; 2000 civarında ev hasar görmüş, 265 kişi hayatını kaybetmiştir.
2 Mayıs 1953-Karaburun; Karaburun ve civarında 300 kadar ev hasar görmüştür.
16 Temmuz 1955-Söke-Bolat (Magnitüd 6,7); 23 can kaybı olmuş ve 500 kadar ev hasar görmüş.
19 Haziran 1966-Menemen; Menemen`de 100 kadar evin duvarları çatlamıştır.
23 Mart 1969-Demirci (Magnitüd 5,9); Demirci ve civarında 1000 kadar evde hasar meydana gelmiştir.
25 Mart 1969-Demirci (Magnitüd 6,1); 2000 civarında evde hasar meydana gelmiştir.
28 Mart 1969-Alaşehir (Magnitüd 6,5); Alaşehir’de 3700 ev yıkılmış, 41 kişi hayatını kaybetmiştir.
6 Nisan 1969-Karaburun (Magnitüd 5,8); 500 kadar ev yıkılmıştır.
1 Şubat 1974-İzmir (Magnitüd 5,5); İzmir`de Alsancak, Konak ve Karşıyaka semtlerinde 47 yapıda ağır hasar meydana gelmiş, 2 kişi ölmüş, 7 kişi yaralanmıştır.
9 Aralık 1977-İzmir (Magnitüd 4,8); 10 kadar yapıda hasar olmuştur.
16 Aralık 1977-İzmir (Magnitüd 5,5); İzmir’de 40 kadar ev hasar görmüş, 20 kişi yaralanmıştır.
14 Haziran 1979-Karaburun (Magnitüd 5,7); Karaburun’da 2 ev yıkılmış, 1 kişi yaralanmıştır.
6 Kasım 1992-Doğanbey (Magnitüd 6,0); 60 kadar evde ciddi hasar meydana gelmiştir.
24 Mayıs 1994-Karaburun (Magnitüd 5,4); Karaburun ve civarında 10 kadar yapıda hasar vardır.
10 Nisan 2003-Seferihisar (Magnitüd 5,6); Seferihisar ve Urla ilçelerinde 100 ev ağır 300 ev orta hasar görmüştür.
17-21 Ekim 2005-Seferihisar (Magnitüd 5,9); Seferihisar-Urla ilçelerinde 154 ev ağır ve 370 orta hasar görmüştür.
1.2. HEYELAN, ÇÖKMELER VE KAYA DÜŞMELERİ :
Zaman zaman meydana gelen heyelan, çökme ve kaya düşmesi olaylarının en önemlileri aşağıda yer almaktadır.
a) Heyelanlar :
1977-Kadifekale; 3.377 Konutun nakli istenmiş, 882 afetzede hak sahibi olmuş ve B.Çiğli, Konak-Esentepe, Buca-Tınaztepe’deki afet konutlarına yerleştirilmiştir. Bu ailelerin afet bölgesindeki evleri yıktırılmıştır.
1980-Balçova Kabaoğlu Mevkii; Bu alan boş olup, afet bölgesi ilan edildiğinden Belediyesince inşaata kapatılmıştır.
1980-Yeşilyurt - Limontepe; Afet genel hayatı etkileyici nitelikte değildir
1981-Gürçeşme 3505-3559 Sokak; Birkaç konut etkilenmiş olup, afet genel hayatı etkileyici nitelikte değildir.
1984-Gültepe Millet Mahallesi; 6 Adet konut etkilenmiş olup, afet genel hayatı etkileyici nitelikte değildir.
1984-Narlıdere Ilıca-İnönü Mahallesi; Afet mahalli sınırları Bayındırlık ve İskan Bakanlığı elemanlarınca kroki halinde tespit edilmiş olup, Belediyesince bu alana inşaat izni verilmemektedir.
b) Çökmeler :
1986-Gürçeşme - Ferahlı Mahallesi; Afet genel hayatı etkileyici nitelikte değildir.
1986-Göztepe 119/1 Sokak; İstinat duvarı bina inşaatı temel hafriyat sırasında çökmüş olup, belediyesince istinat duvarı yeniden yapılmıştır.
c) Kaya Düşmeleri :
1962-Asansör; 86 adet konut etkilenmiş, 46 afetzede hak sahibi ilan edilmiş, afetzedelerin Esentepe – Üçkuyular semtindeki afet konutlarına 1972 yılında nakilleri sağlanmıştır. Afetzedelerin eski konutları yıkılmıştır.
1997-Karşıyaka-Cumhuriyet Mahallesi; Söz konusu alan Bakanlar Kurulu’nun 20.08.1997 tarih ve 9895 sayılı kararları ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir. Ancak, “Afetlerin Genel Hayata Etkililiği’ne” dair yönetmelik hükümlerine göre Genel Hayata Etkili bulunmadığından Bakanlığımızca gerekli önlemlerin mahalli imkanlarca karşılanması gerektiği belirtilmiştir.
2001-Karşıyaka-Çiçek, Alparslan ve Fuat Edip Baksı Mahalleleri; 17.12.2001 tarihinde Karşıyaka İlçesi, Çiçek, Alpaslan ve Fuat Edip Baksı Mahallelerinde kaya düşmesi olayı sonucu 27.12.2002 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiş, ancak, “Afetlerin Genel Hayata Etkililiği’ne” dair yönetmelik hükümlerine göre Genel Hayata Etkili bulunmadığından Bakanlığımızca gerekli önlemlerin mahalli imkanlarca karşılanması gerektiği belirtilmiştir.
1.3. SU BASKINLARI :
İlimizde sağanak türü yağışlar sıklıkta olmakta, bunun sonucunda gerek altyapı eksikliğinden, gerek kanal tıkanmalarından veya diğer yapısal bozukluklardan dolayı zaman zaman su baskınları meydana gelmektedir. Genel Hayatı Etkileyen Su Baskınları aşağıda yer almaktadır.
14 - 15.12.1981 - Kiraz Çatak Köyü; 5 Afetzede hak sahibi olmuş, Kiraz Kırköy mevkiinde E.Y.Y. metoduna göre konutları yapılmıştır.
1- 4.11.1995-Karşıyaka, Çiğli, Menemen, Güzelbahçe, Narlıdere ; 4.11.1995 tarihinde İlimizde muhtelif ilçelerde meydana gelen su baskını sonucu 67 kişi ölmüş olup, 5 ilçe ve buna bağlı mahallelerde 200 konut , 3 işyeri sahipleri hak sahibi olmuştur. Konutu yıkılan veya ağır hasar gören afetzedelere Noter Kurası sonucu Karşıyaka İlçesi, Örnekköy Mahallesinde konutları dağıtılmıştır.
2. AFET SENARYOSU
İlimizin genel afet durumu yukarıda çıkarılmış olup, bu güne kadar yaşanmış afetler de göz önüne alındığında can ve mal kaybına neden olacak afet türünün deprem olduğu sonucuna varılmıştır.
İzmir İlinin afet senaryosunda, İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Boğaziçi Üniversitesi arasında imzalanan Araştırma Projesi Protokol Sözleşmesi Kapsamında hazırlanan “İzmir Büyükşehir Deprem Master Planı” verileri değerlendirilerek gerekli karşılaştırmalar ve sınamalar yapılmıştır. Buna göre senaryo depremi olarak “İzmir Fayı” üzerinde oluşacak 6,5 büyüklüğünde IX şiddetinde bir depremin göz önüne alınması uygun bulunmuştur. İzmir körfezinin doğusunda, Körfezi güneyden sınırlayan Doğu-Batı doğrultusunda uzanan bu fayın bu depremde 20 km. uzunluğunda ve 10 km. derinliğinde bir parçasının yırtılabileceği ve faylanma mekanizmasının normal olacağı tahmin edilmektedir.
Bu nedenle ilimizde bu güne kadar yaşanmış yıkıcı olabilecek en büyük depreme göre hasar durumu, olası can kaybı, yaralı sayıları ve açıkta kalan insan sayıları aşağıda çıkarılmıştır.
FARAZİYELERDE KULLANILACAK GENEL BİLGİLER
Maksimum şiddet
IX
Maksimum aletsel büyüklük (M)
6.5
İlçe sayısı
9 Merkez İlçe
Toplam Nüfus
2 514 927
Şehir
2 455 667
Köy
59 260
Bina Sayısı
377 123
Konut Sayısı
1.042.818 (Yapı kullanma izin belgelerine göre)
ŞİDDET
AĞIR %
ORTA %
HAFİF %
VI
0.04
0.22
0.24
VII
0.91
2.67
2.59
VIII
2.82
4.41
5.31
IX
15.70
18.16
22.75
X
33.06
15.29
19.14
- Can Kaybı; en az 3 en çok 10 kişi olarak belirlenmiştir.
- Yaralı sayısı olarak dünya istatistikleri ölü sayısının 3 katı değer vermektedir.
- Açıkta kalan insan sayısı; yıkık ve ağır hasarlı konut sayısının il veya ilçedeki hane halkı büyüklüğü ile çarpılması sonucu elde edilir. Afet kanuna göre orta hasarlı yapıların onarılmadan kullanımına izin verilmediğinden açıkta kalacak insan sayısı tahminlerine yıkık ve ağır hasarlı konutlara ilaveten orta hasarlı yapılar da dahil edilmek sureti ile daha gerçekçi tahmine ulaşılmıştır.
Yol, su, elektrik, kanalizasyon gibi mevcut teknik altyapıda da meydana gelebilecek hasarların tahmini için dünya ortalamaları esas alınmıştır. Bu ortalamaya göre VII-IX şiddetinde hissedildiği yerlerde elektrik ve telefon hatlarının %25’inin, su, gaz ve kanalizasyon hatlarında ise her 100 km’de 15 adet kırılma olacağı kabul edilmektedir.
İlimizde can ve mal kaybına neden olabilecek afet, 1.derece deprem bölgesinde bulunmamız nedeniyle deprem baz alınmış, faraziyeler en kötü olasılığa ve tarihte meydana gelen en büyük depreme göre belirlenmiş olup, İzmir ilinde, İzmir fayının kırılması ile kış mevsiminde Şubat ayında gece sabaha karşı 6.5 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiği kabul edilmiştir.
Depremin gece meydana gelmesi nedeniyle uzun süreli ve çok sayıda aydınlatma araçlarına ihtiyaç olacaktır.
Afetin meydana gelmesinin hemen sonrasında Emniyet Müdürlüğünün Motorize Ekiplerince mahalle muhtarları ile birlikte mahallinde ilk durum tespiti yapılacaktır. Bunun yanı sıra şehrin genel durumunu anlamak amacıyla Garnizon Komutanlığına ait helikopter vasıtasıyla ön tespitler yapılacak ve tüm bu tespitler Kriz Yönetim Merkezinde İl Kurtarma ve Yardım Komitesince değerlendirilerek Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezine ilk durum bilgileri iletilecektir.
Senaryo Depremine Göre Alt Ve Üst Yapıların Hasar Durumları :
Otoyollar - Köprüler - Viyadükler
D300 otoyolu üzerinde yer alan İstihkam 1-2, İkiztepe BS2.1-2, Osman Kibar, Sanayi II ve Doğanlar Köprüleri ve aynı otoyol üzerinde yer alan Şehitlik, Garaj ve Egemak Köprüleri ile Liman Viyadükü hasar görecektir. Ayrıca, İstihkam, Şehitlik, Eşref Bitlis, İkiztepe, Bozyaka ve Kızılçullu Viyadükleri ile D300 yolu faylanma ve sıvılaşma nedeniyle hasar görecek ve bu değerlendirmelerin ışığında D300 otoyolunun senaryo depreminden oldukça fazla etkilenecek, hatta İzmir–Çeşme hattı kullanılamaz hale gelecektir. D550 otoyol güzergahında yer alan Naldöken ve Zafer Payzın Viyadükleri ile Turan ve Egemak Köprüleri yüksek sıvılaşma ihtimali olan bölgelerde yer almakta olup, sıvılaşma etkisi ile hasar görüp kullanılamaz hale gelecektir.
Faylanma ve sıvılaşma dışında otoyolların depremden doğrudan etkilenmeleri çok az olacaktır. Faylanma nedeniyle D300 otoyolunun İzmir Körfezinin güneyinde kalan kısmı tamamen kapanacağından ve ayrıca sıvılaşma nedeniyle D550 otolunun Karşıyaka’da kalan bölümü ile kısmen güneydeki kesimleri hasar görebileceğinden Ulaşım Hizmetleri Gurubunca hasarlı yolların onarımı ve alternatif yolların aktif hale getirilmesi sağlanacaktır.
Demiryolu Köprüleri
Yeşildere Köprüsünden başlayarak körfezi dolaştıktan sonra Çiğli Deresi Köprüsüne kadar uzanan güzergah üzerindeki köprülerin çoğunluğu yüksek sıvılaşma ihtimali olan bölgelerde yer aldığından, sıvılaşma nedeniyle köprü ayaklarında çökme veya dönme olacaktır.
Demiryolu köprülerinin oldukça az hasar göreceği ve kısa zamanda tamir edilerek kullanıma açılabilecektir. Ancak yüksek sıvılaşma bölgesinde yer alan köprü mesnetlerinde sıvılaşma nedeniyle oluşabilecek deformasyonlar nedeniyle bu bölgede yer alan köprüler ulaşıma kapanacaktır.
Demiryolu Ray Güzergahları
Faylanma etkisi ile vagonlar ve raylar Buca çevresinde hasar görebilir. Vasıta Alt geçit Köprüsünden Manda çayı köprüsüne kadar uzanan ray güzergahı IX şiddet bölgesinde yer almakta olup, raylarda çok hafif ve kısa zamanda tamir edilebilir hasar husule gelecektir. Güzergahın merkez 9 ilçe alanı içinde kalan geri kalan kısmındaki raylarda ise hasar ihtimali azdır. Ancak, Yeşildere Köprüsünden başlayarak körfezi dolaştıktan sonra Çiğli Deresi Köprüsüne kadar uzanan güzergah üzerindeki raylar yüksek sıvılaşma ihtimali olan bölgelerde yer aldığından, sıvılaşma nedeniyle hasar görüp ulaşıma kapanacağından Ulaşım Hizmetleri Gurubunca hasarlı yolların onarımı ve alternatif yolların aktif hale getirilmesi sağlanacaktır.
Metro Köprüleri
İzmir metro ulaşım sisteminin ilk etabı, güneyde Üçyol ile kuzeydoğuda Bornova’yı birbirine bağlar. 4.4 km tünel, 2.3 km viyadük ve 4.8 km yüzey raylarından oluşur. Üçyol - Üçkuyular arası inşaatı halen devam etmektedir. Metro köprüleri yapısal olarak otoyol köprüleri ile benzerlik arz ettiğinden metro köprülerinin hepsi de Hasarsız veya Hafif Hasarlı olarak değerlendirilmektedir Metro köprülerinin olası bir senaryo depremi altında oldukça güvenli olduğu ve depremi hasarsız, en fazla çok hafif hasarla atlatabilecekleri söylenebilir. Ancak, Hilal ve Stadyum viyadüklerinde faylanma ve sıvılaşmadan dolayı hasar oluşacaktır.
Metro Tünelleri
Metro güzergâhında aşağıdaki tiplerde tüneller yer almaktadır:
1- Delme/Oyma
a- Derin Tüneller(NATM Tünel):Yeni Avusturya Tünel Yöntemi ile projelendirilen ve inşaatı yapılan tünel, Üçyol ve Konak İstasyonları arasında yer almakta olup, yaklaşık 1.5 km. uzunluktadır.
b- İkiz Tünel( EPBM Tünel) : Konak-Çankaya-Basmane İstasyonları arasındaki yaklaşık 1400 metrelik kısımda kazı çapı 6.5 m. ve iç çapı 5.7 m. olan iki tüpten oluşan bir tünel bulunmaktadır.
2- Aç/Kapa Tüneller : Yeraltı istasyon yapıları aç-kapa yöntemiyle inşa edilmiştir. Kazı yanlarında, yerine göre 60, 80 ve 100 cm. kalınlığında bentonit çamuru ile stabilize edilmiş diyafram duvarlar kullanılmıştır. Kazı tamamlandıktan sonra yapılan iç çerçeve ve yapı üzeri prefabrik kirişler ve yerinde döküm döşeme ile kapatılmıştır.
Tüneller yer ivmesinden çok az etkilenmektedir. Ancak, toprak kaymaları, faylanmalar ve sıvılaşma deprem hasarı açısından tüneller için daha etkili olmaktadır. Aç-kapa istasyonların duvar, çatı ve kolonlarında hafif hasar beklenmelidir.
Metro Ray Güzergahı
Metro ray güzergahının hemen hemen tamamı IX Şiddet bölgesinde yer almakta olup, raylarda kısa zamanda tamir edilebilecek hafif hasar olması beklenebilir. Hilal Viyadüklerinden kuzeye doğru yer alan güzergahta sıvılaşma nedeniyle raylarda hasar görülebilir.
Havaalanları
İzmir`in güneyinde yer alan Adnan Menderes Hava Limanı sivil ulaşımı sağlayan hava limanıdır. Kuzey’de yer alan Çiğli Havaalanı ise bir askeri hava limanıdır.
Hava alanlarında deprem hasarları çeşitli şekillerde olabilir. Terminal binaları, hangarlar, depolar, kontrol kuleleri yapısal hasar görebilirler. Ayrıca, bu yapılardaki mekanik, elektrik ve elektronik aksam hasar görebilir. Uçuş pisti ve uçak park alanları, daha çok sıvılaşma ve zemindeki oturmalardan etkilenir. Çiğli Askeri Hava Limanı yüksek sıvılaşma bölgesinde yer aldığından sıvılaşmadan fazlaca etkileneceği söylenebilir. Adnan Menderes Hava Limanı`nda ise sıvılaşma etkisi görülmemektedir.
Limanlar
Alsancak Limanı, İzmir körfezinin en büyük limanıdır. Senaryo fayından 6 km. kuzeydedir. Bundan başka Karşıyaka, Alsancak ve Konak’ta daha küçük üç adet liman mevcuttur. Bütün bu limanlar IX şiddet bölgesinde yer aldığından, liman, iskele ve dalgakıranlarda zemin sıvılaşması, zemin oturması ve yayılması nedeniyle çeşitli derecede hasar göreceği söylenebilir.
Haberleşme (Telekomünikasyon) Sistemleri
Senaryo alanı dahilinde Merkez postaneleri ve kuleler yer almaktadır. Merkez Postanelerinin ekserisi VII ve IX şiddet bölgelerinde, tek kat ile üç kat arasında değişen betonarme binalardır. Binaların deprem yönetmeliğine göre yapıldığı ve az hasar göreceği farz edilse bile, içlerindeki ankırajsız ekipmanın devrilmesi nedeniyle sistem kullanılamaz hale gelebilir ve depremden sonra telefon kesintisi kaçınılmazdır. Haberleşme Hizmetleri Gurup Başkanlığınca haberleşmenin derhal sağlanması için gerekli önlemleri alacaktır.
Elektrik Üretim ve Dağıtım Sistemleri
Geçmiş depremlerde Enerji Üretim sistem elemanlarının orta şiddetteki depremlerdeki performansları genel olarak iyi olmuştur. Bunun yanında şiddetli depremlerde uzun süre elektrik kesintileri olmuştur. Bu yüzden, elektriğe bağımlı bu gibi sistemler uzun süre elektrik kesintisine göre önceden önlemlerini almalı ve planlarını ona göre yapmalıdırlar. Elektrik Üretim ve dağıtım sistemindeki en hasar görebilecek bileşenler alt istasyonlar ve bu alt istasyonlarda yer alan devre kesiciler, emniyet şalterleri, transformatörler, porselen insülatörler ve kontrol ekipmanlarıdır. Hasar genellikle ankırajsız veya usulüne göre ankre edilmemiş elektrik ekipmanlarında yoğunlaşır. Porselen insülatörlerin kırılması veya devrilmesi de oldukça yaygındır. İzmir’deki alt istasyonlar 154 kV. ve 380 kV.’luk alt istasyonlardır. Bu voltajlar daha sonra şehir içindeki transformatörlerle 34.5 kV, 15 kV ve 10.5 kV’a düşürülür. Envanter verilerine göre dağıtım alt istasyonlarının ve nakil hatlarının ekserisi VIII ve IX Şiddet bölgesinde yer almaktadır. İzmir fayı üzerinde yer alan alt istasyonlar ve elektrik direkleri faylanmanın etkisi ile yapısal hasara uğrayabilir. Transformatörler hasar görebilir, bu da uzun süreli elektrik kesintilerine sebep olabilir. Ayrıca yüksek sıvılaşma bölgelerinde yer alan trafo merkezlerinde elektrik direklerinde ve dağıtım şebekesinde sıvılaşma etkisi ile çeşitli hasarlar meydana gelebilir .
Elektrik üretim ve dağıtım sistemindeki herhangi bir hasar, elektriğe bağımlı haberleşme, içme suyu, atık su arıtma tesisleri gibi sistemleri doğrudan doğruya etkiler.
İçme suyu
İçme suyu, deprem esnasında deprem sonrası yangınları söndürmek, su ihtiyacını gidermek ve temizlik için hayati ehemmiyet taşır. Yakın depremlerde edinilen tecrübeler, içme suyu sistemlerinin yer sarsıntısından, sıvılaşmadan, toprak kaymasından ve faylanmadan dolayı ağır hasar görme ihtimalinin çok fazla olduğunu göstermiştir.
Envanter çalışmamıza göre, İzmir’de iki kuyu, 65 pompa istasyonu ve su deposu mevcuttur. İzmir’in suyu Tahtalı, Balçova ve Güzelhisar Barajları ile Sarnıç, Halkapınar, Çavuşköy, Menemen, Göksu, Sarıkız, Karasülük ve Çamaltı kuyularından temin edilir. Yeraltı ve yüzey suları borular ve su kanalları vasıtasıyla depolara ve pompa istasyonlarına taşınır. İçme suyu sistemine ait yapılar, deprem şiddetinin en yüksek elektrikle işlediğinden, deprem sonrası elektrik kesintisinden doğrudan etkilenir ve iş olduğu bölgelerde yer almaktadır. Su depolarına ait borularda kırılma, birleşimde ayrılma ve burkulma hasarları beklenmelidir. Bütün Kuyular ve Pompa İstasyonları göremez hale gelir. Dolayısıyla buralarda acil durumlarda kullanılmak üzere portatif jeneratörler bulundurulmalıdır.
Ayrıca körfezin güneyinden başlayarak, körfezi dolaştıktan sonra Çiğli ’ye doğru uzanan kesimde yer alan ana boru hatları yüksek ve orta derecede sıvılaşma etkisine maruzdur. Dolayısıyla bu bölgelerde ana boru hatlarında sıvılaşma hasarları beklenmelidir.
Barajlar
Toprak dolgu barajlar veya rezervuarlar mühendislik yapıları olmaları ve deprem hesabını içermeleri nedeniyle, geçmiş depremlerde oldukça iyi performans göstermişlerdir.
İzmir ve civarında yer alan barajlar şunlardır :
Tahtalı Barajı ( Kaya Dolgu, 304 hm3, içme suyu ve sel kontrolü)
Balçova Barajı ( Kaya Dolgu, 7.9 hm3, içme suyu)
Bostanlı Barajı ( Kaya Dolgu, 1.9 hm3, içme suyu ve sel kontrolü)
Bunlardan Balçova Barajı’nın deprem etkisiyle hasar görerek çevresinde su baskınlarına neden olabileceği değerlendirilmektedir.
Benzin İstasyonları
Benzin İstasyonları genellikle tek katlı servis binaları, pompalar ve üstü koruyucu çelik sundurma ve yere gömülü benzin depolarından oluşur. Depremde bütün elektrik kesintisinden dolayı pompalar iş göremez hale gelebilir. Servis binasındaki veya sundurmalarda hasar benzin dağıtımını engellemez. Benzin istasyonlarının üzerinde bulunduğu yolların deprem hasarı nedeniyle ulaşıma kapalı olması, o istasyonların kullanım dışı kalmasına neden olabilir.
Ayrıca, kış olması, yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı malzemeler ile çalışan, depolayan iş yerlerinin bulunduğu Alsancak Limanı, Sanayi Siteleri, Çiğli Atatürk Organize Sanayi Bölgesi, Gaziemir Serbest Bölgesi, Gaziemir Adnan Menderes Hava Alanı, Çiğli Hava Alanı ve Altındağ Tüp Dolum Tesislerinde büyük yangınlar ve patlamalar meydana gelebilecektir.
3. FARAZİYELER
İlimizde Şubat ayında sabaha karşı 6,5 büyüklüğünde IX şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir.
Afetin kış şartlarında meydana gelmesi sebebiyle süratle iskan sorunu ele alınıp öncelikle ilçelerde sağlam kalan sosyal tesisler ile komşu il ve ilçelerdeki sosyal tesislerden yararlanma yoluna gidilecektir.
Çadır, battaniye ve ısınma araçları ihtiyacı belirlenerek temin edilecek ve Ek-11’de yerleri belirlenen çadır kentlerin kurulmasına öncelik verilecektir.
DSİ Bölge Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre oluşacak bir deprem anında Balçova Barajının ağır hasar görmesi durumunda su baskınına uğrayabilecek yerler Su Baskını Risk Haritasında belirlenmiş olup, su baskınına karşı derhal çalışmalara başlanacaktır.
Elektrik ve haberleşme tesislerinin %25`i zarar göreceğinden, elektrik tesislerinin onarımı Gediz EDAŞ, haberleşme tesislerinin onarımı ise Telekom Müdürlüğü tarafından yapılarak, tesisler acilen faal duruma getirilmeye çalışılacaktır.
Merkezi 9 ilçede nükleer veya kimyasal sızıntılar meydana gelebilecek sanayi tesislerinin bulunduğu Alsancak Limanında Çevre Hizmetleri Grubu’nca yapılan değerlendirmeler sonucu alınacak önlemler belirlenerek Arama Kurtarma Hizmet Grup Başkanlığınca ekipler bu bölgelere yönlendirilecektir.
9 merkez ilçenin 300 km. uzunluğundaki ana isale hatlarında 45 adet, 3538 km. uzunluğundaki dağıtım hatlarında ise 530 adet kırık oluşacağından ve uzun süre suların kesilebileceğinden, kırıkların tamirine ve halkın kullanabileceği temiz suyun temini çalışmalarına acilen başlatılacaktır.
750 km. uzunluğundaki 9 ilçenin kanalizasyon hatlarında 110-115 adet kırık meydana gelebileceğinden ve uzun süre hizmetin aksayabileceğinden geçici veya seyyar tuvaletler uygun yerlere acilen yerleştirilecektir.
Planlamaya esas 9 İlçede toplam 163.722 binanın yıkık ve ağır hasarlı, 189.375 binanın orta hasarlı, 237.241 binanın hafif hasarlı olacağı, yıkılan binalar nedeniyle meskun mahallerdeki ana cadde ve sokakların kapanarak kurtarma çalışmalarının zorlaşabileceğinden derhal bu ana cadde ve sokakların açılma çalışmaları başlatılacaktır.
Afet sırasında 9 ilçede, en az 4.912, en çok 16.372 kişinin hayatını kaybedeceği, en az 14.735, en çok 163.722 kişinin yaralanabileceği ve 1.235.840 kişinin de açıkta kalabileceği tahmin edilmektedir.
Afetzedelerin şehir dışına göçü ve diğer illerden afet bölgesine girme istekleri ile yıkıntılar ve mevcut viyadük, alt ve üst geçitlerdeki hasarlar nedenleri ile karayolu şebekesinin ve demiryollarının hasar görerek kullanılamaz hale gelebileceği düşünülerek ulaşımın sağlanabilmesi için alternatif yollar belirlenmiştir.
Şehirde yağmacılık teşebbüslerinin yoğun olabileceği ve bu nedenle can ve mal güvenliliğinin önem kazanabileceğinden, bu konuda Güvenlik Hizmetleri Grubundan çözüm istenilecektir.
İlimizde bölücü, yıkıcı ve irticai unsurlar ile bazı misyoner unsurların ortamdan yararlanarak bölge halkını amaçları doğrultusunda kışkırtabileceğinden Güvenlik Hizmetleri Grubunun bu yönde de çalışma yapması gerekecektir.
Yardım maksadıyla gelen dış yardım ekiplerinin istihbarat toplama ve propaganda faaliyetleri içerisinde olabileceği düşünülerek gerekli önlemler Güvenlik 1 ve Güvenlik 2 Hizmet Grupları tarafından alınacaktır.
Bölgeye gelen gönüllü yardım ekiplerinin çalışmalarını düzenli bir şekilde yapmaları ve karışıklığa yol açmamaları için Arama ve Kurtarma Hizmetleri Grubunda oluşturulan servisçe yönlendirileceklerdir.
Halka doğru ve gerçek bilgileri vererek karışıklıklara meydan verilmeden dedikoduların önlenmesi için Basın ve Halkla İlişkiler Hizmet Grubu derhal çalışmalara başlayacaktır
