Allahu Tealanın Altı Selbi Sıfatının İzahı
1) Vücud: Var olmak manasını ifade etmekle beraber Allâh-u Teala'nın sıfatı olması itibarıyla diğer var olanlarda bulunmayan başka záid (fazlaca) mânalar ifade eder. Şöyle ki; Allâh-u Teala'nın sıfatı olması itibarıyla vücud sıfatının sahibi, diğer mevcutların aksine hep var olup varlığı bitmeyecek olandır.
O Yüce Zât, varlığı kendinden olup diğer var olanlar gibi sonradan ve başkasının yaratmasıyla var olmayandır. Kısacası Allâh-u Teala Vacibu'l-vücud'dur. Diğer varlıklar ise mümkinü'l-vücuddur (varlığı-yokluğu düşünülebilen şeylerdir). Bu yüzden bu sıfatın zıddı olan yokluk mefhumunu düşünmek Allâh-u Teâla hakkında mümkün değildir. Fakat diğer varlıklar hakkında mümkündür ve vâkidir.
2) Kıdem: Evveli yani başlangıcı olmamak. Daha açık bir ifadeyle ne kadar geri gidilse de Allâh-u Teâla 'nın yok olduğu bir zamanın bulunmaması demektir.
3) Beka: Ebedilik yani sonu olmamak anlamındadır. Zaten her şeyden önce akıl, varlığı başkasına bağlı olmayıp kendinden olan bir varlığın yok olmasını muhal görür. Zira bir şeyin yok olması, varlığının kendinden olmadığını gösterir.
4) Vahdaniyet: Zât'ında, sıfatlarında ve fiillerinde Allâh'n tek olması, eşi ve benzeri olmaması demektir. Ayrıca bu sıfat Allâh'ın Zat ve sıfatları itibarıyla artma, eksilme, bölünme ve parçalanma gibi değişkenlik gerektiren şeylerden münezzeh olduğu anlamına da gelmektedir.
5) Muhalefetün li'l-havâdis: Hadislere yani sonradan yaratılmışlara benzememek anlamındadır.
Buna göre Allah-u Teâla, hâdis varlıklar gibi cevher (herhangi bir madde) ve cisimden mürekkep (bir araya getirilmiş derleme bir varlık) değildir. Herhangi bir mekânda ve cihette bulunmaz. Kısacası Rabbimiz hiçbir hususta diğer varlıkların hiçbirine benzemez.
Allah-u Teala insan tahayyülünün ötesindedir. Yani insanın düşünebileceği, aklına getirdiği ve getirebileceği, gördüğü ve görebileceği, hayal ettiği ve edebileceği her şeyden başkadır. Nitekim Rabbimiz:
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
"(Ne Zât'ı, ne sıfatları, ne de fiilleri ve sanatları husûsunda) hiçbir şey O (Allah-u Sübhanehû)nun benzeri olamaz" (Şura Suresi: 11) kavl-i şerifinde bu hakikati açıklamıştır.
6) Kıyam bi-nefsihi: Varlığı Kendinden olup, var olma bakımından başka bir şeye ihtiyaç duymamak anlamındadır.
1) Vücud: Var olmak manasını ifade etmekle beraber Allâh-u Teala'nın sıfatı olması itibarıyla diğer var olanlarda bulunmayan başka záid (fazlaca) mânalar ifade eder. Şöyle ki; Allâh-u Teala'nın sıfatı olması itibarıyla vücud sıfatının sahibi, diğer mevcutların aksine hep var olup varlığı bitmeyecek olandır.
O Yüce Zât, varlığı kendinden olup diğer var olanlar gibi sonradan ve başkasının yaratmasıyla var olmayandır. Kısacası Allâh-u Teala Vacibu'l-vücud'dur. Diğer varlıklar ise mümkinü'l-vücuddur (varlığı-yokluğu düşünülebilen şeylerdir). Bu yüzden bu sıfatın zıddı olan yokluk mefhumunu düşünmek Allâh-u Teâla hakkında mümkün değildir. Fakat diğer varlıklar hakkında mümkündür ve vâkidir.
2) Kıdem: Evveli yani başlangıcı olmamak. Daha açık bir ifadeyle ne kadar geri gidilse de Allâh-u Teâla 'nın yok olduğu bir zamanın bulunmaması demektir.
3) Beka: Ebedilik yani sonu olmamak anlamındadır. Zaten her şeyden önce akıl, varlığı başkasına bağlı olmayıp kendinden olan bir varlığın yok olmasını muhal görür. Zira bir şeyin yok olması, varlığının kendinden olmadığını gösterir.
4) Vahdaniyet: Zât'ında, sıfatlarında ve fiillerinde Allâh'n tek olması, eşi ve benzeri olmaması demektir. Ayrıca bu sıfat Allâh'ın Zat ve sıfatları itibarıyla artma, eksilme, bölünme ve parçalanma gibi değişkenlik gerektiren şeylerden münezzeh olduğu anlamına da gelmektedir.
5) Muhalefetün li'l-havâdis: Hadislere yani sonradan yaratılmışlara benzememek anlamındadır.
Buna göre Allah-u Teâla, hâdis varlıklar gibi cevher (herhangi bir madde) ve cisimden mürekkep (bir araya getirilmiş derleme bir varlık) değildir. Herhangi bir mekânda ve cihette bulunmaz. Kısacası Rabbimiz hiçbir hususta diğer varlıkların hiçbirine benzemez.
Allah-u Teala insan tahayyülünün ötesindedir. Yani insanın düşünebileceği, aklına getirdiği ve getirebileceği, gördüğü ve görebileceği, hayal ettiği ve edebileceği her şeyden başkadır. Nitekim Rabbimiz:
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
"(Ne Zât'ı, ne sıfatları, ne de fiilleri ve sanatları husûsunda) hiçbir şey O (Allah-u Sübhanehû)nun benzeri olamaz" (Şura Suresi: 11) kavl-i şerifinde bu hakikati açıklamıştır.
6) Kıyam bi-nefsihi: Varlığı Kendinden olup, var olma bakımından başka bir şeye ihtiyaç duymamak anlamındadır.
