a) Döner alanlı transformatör : Sargıları,içlerinden uygun akımlar geçtiğinde döner manyetik alanlar üretecek biçimde yerleştirilmiş çokfazlı transformatör.
b) Emici transformatör : Birincil ve ikincil sargıları,zemin aracılığıyla oluşacak dağılmayı azaltmak amacıyla,sırasıyla yalıtılmış iletkene ve bir cer hattının toprağa dönüş iletkenine seri bağlanmış transformatör.
c) Geçit transformatörü : Tek sargılı bir manyetik devreden oluşan ve bir akım transformatörü oluşturmak
amacıyla , yalıtılmış bir geçit izolatörü üzerine monte edilen aygıt.
d) Gerilim yükseltici ya da gerilim düşürücü transformatör : İkincil gerilimi, başka bir kaynağın verdiği gerilimle birleşen transformatör.
e) Leblanc sistemi transformatör : Üçfazlı bir transformatörde, üçfazlı bir gerilim sistemini ikifazlı bir gerilim sistemine ya da iki fazlı bir gerilim sistemini üç fazlı bir gerilim sistemine dönüştürmeye olanak veren sargı montajı.
f) Scott sistemi transformatör : Tek fazlı iki transformatörden oluşmuş bir bütünde , üç fazlı bir gerilim sistemini iki fazlı bir sisteme ya da ikifazlı bir sistemi üç fazlı bir sisteme dönüştürmeye olanak veren sargı montajı.
g) Sütunlu transformatör : Manyetik devresi,sütun biçiminde iki ya da birçok çekirdekten oluşan transformatör.
Trafo ( Transformatör ) Yapılışı
Yapı bakımından bir demir çekirdek üzerine sarılmış farklı sarımlı iki makaradan oluşur.Makaralardan birisinin uçlarına değiştirilmesi istenen alternatif gerilim uygulanır. Bu makaraya ( veya sargıya ) birinci ( primer ) sargı denir. Uçlarından değiştirilmiş gerilim alındığı diğer makaraya da ikinci ( sekonder ) sargı denir. Birinci makaradan geçen alternatif akım , demir çekirdekte değişken akım meydana getirir. Bu akım büyük bir kısmı diğer makaranın içinden geçer ve onun içinde indüksiyon yoluyla aynı frekanslı bir alternatif elektrik oluşturur. Böylece birinci makaraya verilen güç indüksiyon yoluyla ikinci makaraya iletilmiş olur.
Transformatörlerde ikinci sargı birinciden çok ise yükselten, ikinci sargı birinciye göre daha az ise alçaltan transformatör adını alır.
Transformatörlerin Kullanım Alanları
Transformatörler gerek teknikte gerekse evlerde çokça kullanılmaktadırlar. Evlerdeki kapı zillerinin radyo teyp gibi araçların çalıştırılması için 220 voltluk gerilimi 8-10 volta düşüren alçaltıcı transformatörlere ihtiyaç vardır. Demircilerin kaynak işlerinde kullandıkları transformatörlerin ikinci sargısı birinciye göre çok daha az olan transformatörlerdir. İkinci sargı sayısı elde edilen akım şiddeti çok yüksek olduğundan ısı enerjisiyle (W=i2Rt) demir çiviyi eritmek veya iki metal levhayı birbirine kaynak yapmak mümkündür.
Eğer ikinci sargı tek sarımdan oluşmuş oluklu bir sargı ise ikinci sargıda çok yüksek akım şiddeti elde edilebilir ve bu sarım içine konulan kalay ve kurşun gibi metal parçaları ergitilebilir.Bu uygulama indüksiyon fırınlarının temelini oluşturur. Jeneratörlerden alınan elektrik enerjisinin çok uzak yerlere iletilmesi sırasında nakil hattında ısı şeklindeki kayıpları azaltmak için hatlardaki akım şiddetinin çok küçük dolayısıyla gerilimin çok büyük olması gerekmektedir. ( iletkendeki kayıp güç i2.R den bulunur. ) Böyle bir düzenle jeneratörden alınan 220 voltluk gerilim , önce değiştirme oranı 10.000/500=20 olan bir transformatörle yükseltilir. Böylece gerilim tekrar 220 volta düşürülerek kullanma kolaylığı sağlanmış olur. Örneğin; 10.000 wattlık bir gücü 100 volt gerilim ve 100 Amper akım şiddeti ile iletmek yerine ,10.000 volt gerilim ve 1 Amperlik akım şiddeti ile iletmek daha uygundur. Çünkü enerji nakil iletkenlerinin çok uzun olması nedeniyle dirençleri çok büyüktür.
b) Emici transformatör : Birincil ve ikincil sargıları,zemin aracılığıyla oluşacak dağılmayı azaltmak amacıyla,sırasıyla yalıtılmış iletkene ve bir cer hattının toprağa dönüş iletkenine seri bağlanmış transformatör.
c) Geçit transformatörü : Tek sargılı bir manyetik devreden oluşan ve bir akım transformatörü oluşturmak
amacıyla , yalıtılmış bir geçit izolatörü üzerine monte edilen aygıt.
d) Gerilim yükseltici ya da gerilim düşürücü transformatör : İkincil gerilimi, başka bir kaynağın verdiği gerilimle birleşen transformatör.
e) Leblanc sistemi transformatör : Üçfazlı bir transformatörde, üçfazlı bir gerilim sistemini ikifazlı bir gerilim sistemine ya da iki fazlı bir gerilim sistemini üç fazlı bir gerilim sistemine dönüştürmeye olanak veren sargı montajı.
f) Scott sistemi transformatör : Tek fazlı iki transformatörden oluşmuş bir bütünde , üç fazlı bir gerilim sistemini iki fazlı bir sisteme ya da ikifazlı bir sistemi üç fazlı bir sisteme dönüştürmeye olanak veren sargı montajı.
g) Sütunlu transformatör : Manyetik devresi,sütun biçiminde iki ya da birçok çekirdekten oluşan transformatör.
Trafo ( Transformatör ) Yapılışı
Yapı bakımından bir demir çekirdek üzerine sarılmış farklı sarımlı iki makaradan oluşur.Makaralardan birisinin uçlarına değiştirilmesi istenen alternatif gerilim uygulanır. Bu makaraya ( veya sargıya ) birinci ( primer ) sargı denir. Uçlarından değiştirilmiş gerilim alındığı diğer makaraya da ikinci ( sekonder ) sargı denir. Birinci makaradan geçen alternatif akım , demir çekirdekte değişken akım meydana getirir. Bu akım büyük bir kısmı diğer makaranın içinden geçer ve onun içinde indüksiyon yoluyla aynı frekanslı bir alternatif elektrik oluşturur. Böylece birinci makaraya verilen güç indüksiyon yoluyla ikinci makaraya iletilmiş olur.
Transformatörlerde ikinci sargı birinciden çok ise yükselten, ikinci sargı birinciye göre daha az ise alçaltan transformatör adını alır.
Transformatörlerin Kullanım Alanları
Transformatörler gerek teknikte gerekse evlerde çokça kullanılmaktadırlar. Evlerdeki kapı zillerinin radyo teyp gibi araçların çalıştırılması için 220 voltluk gerilimi 8-10 volta düşüren alçaltıcı transformatörlere ihtiyaç vardır. Demircilerin kaynak işlerinde kullandıkları transformatörlerin ikinci sargısı birinciye göre çok daha az olan transformatörlerdir. İkinci sargı sayısı elde edilen akım şiddeti çok yüksek olduğundan ısı enerjisiyle (W=i2Rt) demir çiviyi eritmek veya iki metal levhayı birbirine kaynak yapmak mümkündür.
Eğer ikinci sargı tek sarımdan oluşmuş oluklu bir sargı ise ikinci sargıda çok yüksek akım şiddeti elde edilebilir ve bu sarım içine konulan kalay ve kurşun gibi metal parçaları ergitilebilir.Bu uygulama indüksiyon fırınlarının temelini oluşturur. Jeneratörlerden alınan elektrik enerjisinin çok uzak yerlere iletilmesi sırasında nakil hattında ısı şeklindeki kayıpları azaltmak için hatlardaki akım şiddetinin çok küçük dolayısıyla gerilimin çok büyük olması gerekmektedir. ( iletkendeki kayıp güç i2.R den bulunur. ) Böyle bir düzenle jeneratörden alınan 220 voltluk gerilim , önce değiştirme oranı 10.000/500=20 olan bir transformatörle yükseltilir. Böylece gerilim tekrar 220 volta düşürülerek kullanma kolaylığı sağlanmış olur. Örneğin; 10.000 wattlık bir gücü 100 volt gerilim ve 100 Amper akım şiddeti ile iletmek yerine ,10.000 volt gerilim ve 1 Amperlik akım şiddeti ile iletmek daha uygundur. Çünkü enerji nakil iletkenlerinin çok uzun olması nedeniyle dirençleri çok büyüktür.
