Yurdumuzda Akdeniz ikliminin hakim olduğu Batı Anadolu illeri başta olmak üzere, Orta Anadolu’da Tokat ve civarında,Doğu Karadeniz ve Güneydoğu illerinde doğal olarak yetişen GEBEREOTU(Capparis sp);çalımsı yapıda dik ve yatık olarak büyüyen dikenli bir bitkidir. Fosfor,potasyum ve kalsi-yumca zengin kalkerli ve killi toprakları seven ve güneşten hoş-lanan bir bitki olması nedeniyle, güneye bakan yamaçlarda kendili-ğinden yetişir ve iyi gelişir. Capparaceae familyasından olan gebereotunun Capparis spinosa ve C. Ovata olmak üzere iki türü mevcuttur.
Doğada kendiliğinden yetişmekte olan gebereotunun üretimi genellikle tohumla olmaktadır. Tohumlar, ağustos ve eylül ayla-rında karpuzcuk şeklinde olan mey-velerden elde edilir.
Karpuzcukların içindeki merci-mekten küçük olgun kahverengi tohumlar, suyla yıkanıp güneşte kurutulur.(Yapılan bir araştırmada anaçlıklarda toplanan tohumların bindane ağırlığı 9.20 g.olarak bulunmuştur.)Daha sonra bu tohum-lar, ince elekten elenmiş eşit o-randaki yanmış koyun gübresi, or-man toprağı ve yıkanmış dere ku-mundan oluşan harçla hazırlanan fide yastığına Mart ayı sonunda ekilir.
Fidelik,topraktan 10-15 cm yüksekte düz hazırlanacağı gibi, 15-20 cm mesafeli ve 10 cm derin-likte karıklar açılarak da hazır-lanabilir. Karık şeklinde hazırla-nan fidelikte tohumlar karık sır-tına ekilir ve su karık içine verilir.Yabancı ot ve mantari has-talıklardan korunmak için fidelik harcı fümige edilmelidir.1 m2 fideliğe 6-9 g. Tohum ekiminden sonra fidelik düzenli olarak süzgeçle sulanmalı ve üzeri gerektiğinde plastik örtü ile örtülmelidir.Tohumlar normal şartlarda 25-30 günde çimlenir.Çıkıştan sonra yaz boyunca ot alımı, sulama ve ilaçlama düzenli olarak yapılmalıdır.
Fideler,sürgünleri kuruduktan sonra toprak seviyesinden Kasım-Aralık ayı içinde kesilip,kalan kısmın üzeri toprakla örtülmelidir.
FİDAN DİKİMİ:
Ocak-Şubat aylarında fidelikten sökülen fidanlar,sonbaharda derin sürüm yapılan arazilere Ocak ayından itibaren dikilebilir.Dikim mesafesi 3*3 veya 4*4 olmalıdır.Bu mesafelerde ve yaklaşık 20 cm derinlikte açılan çukurların dibine bir miktar yanmış hayvan gübresi konulup toprakla karıştırıldıktan sonra fidanlar dikilir ve sıkıştırılır.
Dikimden sonra fidanların üzeri toprakla kümbet şeklinde örtülüp etrafı çanak şeklinde açılarak can suyu verilmelidir.Usulüne göre dikilen fidanlar o yaz 1 m. ye kadar sürgün verebilir.Bu sürgünlerde 10-15 kadar çiçek tomurcuğu olabilir.Birinci yıldaki fidanlara yaz aylarının çok kurak gitmesi halinde su verilmelidir.Sulamada suyun gövdeye temasından kaçınılmalıdır.
Ayrıca böceklere karşı ilaçlama yapılmalıdır.
KAPARİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ:
Gebere otunun kapari denilen çiçek tomurcukları, mayıs ayı ortasından itibaren toplanmaya başlanır.Genellikle 10 mm’nin altındaki nohut şeklindeki tomurcuklar, toplama merkezlerinde %20’lik tuzlu suda ya da bir kat tuz, bir kat kapari şeklinde katlanarak muhafaza edilir.
Yurdumuzda pek bilinmemesine rağmen gebereotunun kök kabuğunun idrar söktürücü ve kabızlık giderici bir özelliği vardır.Çiçek tomurcuklarında bol miktarda vitamin ve protein vardır.Yapılan bir çalışmada 100g. Çiçek
tomurcuğunda kuru madde olarak; 67 mg. Fosfor, 9 mg. Demir, 24 mg. Protein,12 mg. Selüloz ve 2 mg. Lipid tesbit edilmiştir. Gıda, kozmetik,boya ve ilaç sanayiinde kullanılan kaparinin yurt dışına
ihracı genellikle salamura şeklinde olmaktadır. Konserve olarak hazırlanan kapari; turşu, salata,pizza üstü,balık ve av etleriyanında garnitür olarak yenilmektedir. Sağlık açısından karaciğer fonksiyonlarını düzenlediği ve cinsel gücü artırdığı da söylenmektedir.
Yapılan bir denemede; doğadan toplanan tomurcuklar bir kavanoz içinde %20’lik tuzlu suda üç ay bekletilip, sonra birebir oranında sirke içine konulmuştur.10 gün sonra yenildiğinde aroması ve lezzeti çok beğenilmiştir.
SONUÇ
Güneş seven,sıcak bölge bitkisi olarak bilinen gebereotu,yurdumuza önemli miktarda döviz getiren bir bitkidir. Yaz aylarında, atıl işgücünün değerlendirilmesi yönüyle işsizliği azaltması ve toplayıcılarına yeterli gelir sağlaması büyük avantajdır.
Çok yıllık derin köklü ve yayılıcı özelliği ile iyi bir erezyon kontrol bitkisidir.
Bu bitki, yurdumuzun uygun bölgelerinde, erozyona tabi yerlerde, normal kültür bitkisinin yetişmediği ya da ekonomik gelir elde edilemeyen güneye meyilli arazilerde yetiştirilerek daha çok döviz geliri sağlanıp, işsizlik kısmen önlenebilir.
Gebereotu yetiştiriciliği mutlaka tohumla üretilen fidanlarla yapılmalıdır. Doğadan sökülerek yapılan yetiştiricilik başarılı olmadığı gibi doğanın dengesini de bozmaktadır.
Tomurcukların toplanmasında bez torbalar kullanılmalıdır. Plastik torbalar, tomurcuğun kalitesini uzun süre bekletince bozmaktadır
Kapari, olgunlaşmamış çiçek tomurcukları, yarı olgunlaşmış meyveleri ve küçük yapraklı genç sürgünleri ile ülkemizin kurak ve kıraç yörelerinin eğimli, tarıma uygun olmayan alanlarında doğal olarak yüzyıllardır varlığını sürdüren geniş bir yayılış gösteren, çok yıllık, çalımsı bir bitkidir. Kapari, halk arasında “kapari, gebere otu, kapara, devedikeni, gebre, gebere, geber otu, gevil, bubu, kebere, karga kavunu, yılan kabağı, yumuk, bugo, kepekçiçek, beri kemeri, menginik, keper, kepere, kedi tırnağı, şeballah, hint hıyarı, gavur bostanı” gibi, ülkemizin farklı yörelerinde çeşitli adlarla da anılan bir bitkidir.
Kapari 150-200 yıl uzun ömürlü olan kumlu ve killi topraklarda yetişebilen kökleri 70-80 metre derinliğine inebilen kökleri ve toprak üstündeki örtüsü sayesinde, erozyon tehlikesi olan alanlarda, dolgu topraklarda toprağı tutmak, toprak kaymasını önlemek için etkili bir bitkidir. Ayrıca, kapari, yangına karşı dayanıklı olması ve kolayca tutuşmaması gibi bir diğer özelliği nedeniyle, koruyucu perde olarak yangın ve emniyet şeritlerinin yanına dikilmektedir.
Toprak üzerindeki bölümleri yıllıktır ancak bu kısımlar kurusa bile köklerinden her yıl yeniden sürgün vermektedir. Bitki, en sıcak ve kurak periyotta çiçek açıp meyve vermektedir.Köklerin derinlere inebilmesi sayesinde tropik bölgelerde rüzgar erozyonu ve toprak katmanlarının sel ve yağmur suları ile taşınmasını önlemede iyi bir örtü bitkisidir
Çoğunlukla doğada kendi başına yetişen, toprağı sımsıkı kavrayıp, dal budak salarak geniş bir yayılma gösteren kökleri sayesinde metrelerce derine inebilen bu bitkinin yerde kümelenmiş görüntüsüne bakıp sıklıkla “çalı” yakıştırması yapılabilmektedir. .Kapari bitkisi, fosfor, potasyum ve kalsiyum yönünden zengin killi ve kumlu topraklarda, kalkerli çıplak kayalar üzerinde, kireç taşlı yerlerde, terk edilmiş tarlalarda, kurumuş nehir yataklarında, step ve yarı çöl özelliğindeki ovalarda, çakıllı topraklarda kolaylıkla yaşam alanı bulmaktadır. Maki ikliminin hakim olduğu kıraç topraklarda yetişen kaparinin çoğalmasını karıncalar sağlamaktadır.Tohumlarının karıncalar vasıtasıyla kaya ve taş yarıklarına taşınmasından dolayı, kapari bitkileri kayalar arasında ve harabelerdeki taş duvarlardan sarkar vaziyettedir. Zaman zaman bitki örtüsü, insan boyunda bir çalı yığınını andırmaktadır.
EROZYONUN PANZEHİRİ KAPARİ
Kapari bitkisinin erozyonu önleyici bir rolü vardır. Kapari bitkisinin kökleri yaklaşık 80 metre derinliğe gittiğinden eğimli veya dere boylarındaki arazilerin erozyona uğramasını engellediği gibi, bu arazilerin daha verimli ve daha çok getiriyle değerlendirilmesini sağlar. Bitkinin en önemli avantajlarından biri de budur. önlemek için etkili bir bitki .Bitkinin her türlü şartta yetişmesi, özellikle eğimli ve verimsiz topraklarda da yetişebilmesi,verimsiz ve hasat elde edilemeyen toprakların en karlı şekilde değerlendirilmesini ve bunlardan hem üreticiye hem de devlet bütçesine gelir elde edilmesini sağlar. Kapari kurak iklimlerin bitkisi olarak bilhassa meyilli yüksek yamaç toprak ve yamaçlarda yani erozyon tehlikesi olan alanlarda dolgu topraklarda toprağı tutmak, toprak kaymasını önlemek için etkili bir bitki olarak tercih edilmektedirler. Erozyonu önlemede dikim aralık mesafelerinin sık olmasında fayda vardır. Kapari aynı zamanda geç tutuşan bir bitki olması nedeniyle yangın riskini de minimum düzeye indirir.
ŞİFA KAYNAĞI
Kuvvet verici, idrar söktürücü gibi tıbbi özellikleri olduğu; ekstra tının yaşlı ciltleri canlandırıcı ve normal hale getirici kozmetik özellikleri de olduğu belirtilen kaparinin asıl önemi bezelye büyüklüğündeki tomurcuklarının protein ve vitamin, mineraller, rutin ve hardal yağı glikosidi yönünden oldukça zengin olması, onu doyurucu bir gıda haline getirmektedir.Yeterli ve dengeli beslenmede vitamin ve mineral maddeler açısından ilk akla gelebilecek bitkilerden birisi olan, kaparinin çiçek tomurcukları mineral maddece oldukça zengindir. 100 g yenebilen kuru maddede: 67 mg kalsiyum, 65 mg fosfor, 9 mg demir, 24,01 g protein bulunmaktadır. Dal uçları, tomurcukları, meyveleri gıda sektöründe; yaprakları, sertleşmiş dalları, kökleri de ilaç, boya ve kozmetik sanayiinde değerlendiriliyor.
Ayrıca hasat sonrası artıklar hayvan yemi olarak ta kullanılmaktadır. Çiçek tomurcuklarında bol miktarda vitamin ve protein bulunduran kapari kelimenin tam anlamıyla bir enerji deposudur. Bir çok ülkede büyük miktarlarda tüketilen ve satışı genellikle salamura şeklinde olan kapari turşu, salata, pizza üstü, balık ve av etleri yanında garnitür olarak yenilmektedir. Almanya’da yapılan bir araştırma, halkın kapari salamurası ve sosunu tam 472 çeşit yemekte kullandıklarını ortaya koymuştur.
Kapari bitkisinin çiçek açmadan doğadan toplanan tomurcukları bir kavanoz içerisinde % 20’lik tuzlu suda 3 ay bekletilip sonra bire bir oranında sirke içine konularak 10 gün sonra yenildiğinde aroması ve lezzeti çok beğenilmektedir. Bu şekliyle gelişmiş ülkelerin mutfaklarında yemeğe süs ve tat vermek üzere çeşni ve baharat olarak kullanılmaktadır.
Kaparinin tomurcukları salamura edildikten sonra zeytinyağı ve limonla işlem görerek mezeye dönüştürülmekte, ABD’de ve özellikle Batı Avrupa ülkelerinde meze olarak büyük bir rağbet görmektedir. Tomurcukların dışında “karpuzcuk” da denilen meyveleri ve sürgün uçları da salamura ve sirkede muhafaza edilmek suretiyle gıda olarak değerlendirilmektedir. Kapari, gıda amacıyla tüketilirken, insanlar aynı zamanda bu bitki sayesinde pek çok hastalığa karşı bağışıklık da kazanmaktadırlar. Kaparinin meyveleri ve tomurcuklarının yanı sıra köklerinin kabuğu (taze ya da kurutulmuş) ve suyu, dövülmüş kökleri ve yapraklarının ezilmesiyle hem doğrudan hastalıkların tedavisinde, hem de bu amaçla çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Bunlar; Romatizma, Kan bozuklukları, Felç ,Karaciğer fonksiyonları düzenleyici, Multipl Skleroz MS hastalığı, Hemoroid, Diş Ağrıları, İdrar söktürücü ,Balgam söktürücü,Solucan düşürücü, Ağrı kesici, İskorbit hastalığı, Gut hastalığı, Antitümör hastalığı, Dalak büyümesi, Kalça rahatsızlıkları, Adet düzenleyici, Kabızlık .
İKLİM VE TOPRAK GEREKSİNİMLERİ
Bitki, toprak yüzeyini kaplayan gövdesi ve derinlere inebilen gelişmiş kök yapısı nedeniyle eğimli, su ve bitki besin maddesi bakımından fakir, verimsiz, kumlu, kireçli, çakıllı ve kayalık topraklarda yetişebilmekte ve olumsuz çevre koşullarına dayanabilmektedir ve bundan dolayı üreticiye milyarlar kazandıracak dolar açan çiçek olarak nitelendirilmektedir. Kaparinin yaprak şekli ve derin toprak katmanlarına ulaşabilen kök yapısı, bitkinin kurak iklimlere uygun olduğunu göstermektedir.
Bitki,yağışlı baharlarda iyi gelişmekte, yıllık yağışın 350 mm olduğu kurak yörelerde ve sıcaklığın 40 oC‘nin üstüne çıktığı yaz aylarında ise rahatlıkla yetişebilmektedir. Yani kış soğuğunun önemi yoktur,çünkü bitki kışın sadece toprak altında kalmaktadır.Toprak üstü kısımları ekim ayından sonra kurumakta ve nisan ayından itibaren tekrar yeşermeye başlamaktadır.
Doğal olarak kurak ve kötü koşullara çok iyi adapte olabilen bu bitkinin yetiştirme alanın da verimli arazilerden değil diğer bitkiler tarafından değerlendirilemeyen tarım dışı alanlardan seçilmesinde yarar vardır. Böylece hem diğer ürünlerle rekabete girmeyecek hem de pazar fiyatları ne olursa olsun bitkinin belirli bir alandan ekonomik getirisi olacaktır.
TOHUMUNUN TOPLANMASI
Kapari yaygın olarak tohumla çoğaltılmaktadır. Tohum Ağustos, Eylül aylarında yaz boyunca olgunlaşması devam eden ve halk arasında karpuz olarak adlandırılan kapari meyvelerinden elde edilir (Yapılan bir araştırmada anaçlıklarda toplanan tohumların bin dane ağırlığı 9.20 g.olarak bulunmuştur). Meyve hasadı tomurcuk hasadında olduğu gibi farklı zamanlarda yapılır. Olgunlaşan ve çatlamaya başlayan meyveler açılmadan toplanarak içindeki tohumlar çıkarılıp, yıkanarak kurutulur. Eğer meyvelerin açılması beklenirse çatlayan meyvelerdeki tohumlar karıncalar tarafından toplanacağı için tohum kalmayacaktır. Kurutulmuş tohumlar bez torba içinde serin ve kuru bir yerde ekim zamanına kadar muhafaza edilir.
FİDANLARIN ELDE EDİLMESİ
Toprak seviyesinden 15-20 cm yükseklikte hazırlanmış olan fideliğe; 1/3 yanmış ahır gübre ve 1/3 kum karışımı hazırlanan harç yayılır. Fideliğe ekim, tohumların ağustos yada eylül aylarında toplanmasının ardından yapılabilir. Tohum ekimi 15-20 cm mesafede ve 10 cm derinlikte oluşturulmuş karıkların sırtına yapılır. Kullanılan tohumluk miktarı ise m2¢de 6-9 gr’ dır. Kapari tohumlarının çimlenmesini zorlaştıran bir durum olduğundan, tohumlar mümkünse gibberelik asit ile muamele edilmelidir.
İlk çıkışta kapari bitkilerinin ota boğdurulmaması gerekir. Daha sonra fidelikte normal bakım işlemleri uygulanır. Yaz boyunca iyi gelişmiş fidanlarda çiçek hatta meyve oluşabilir. Yaz aylarında bakım işlemleri devam eden kapari fidelerinin toprak üstü aksamı, kuruyan kısımları toprak seviyesinin 2-3 cm üzerinden kesilerek söküm zamanına kadar fidelikte bırakılır. Fideler söküldükten sonra, hemen yerine dikilemeyecekse, önceden hazırlanan çukurlarda üzeri toprak veya kumla kapatılarak dikim zamanına kadar muhafaza edilir.
FİDANLARIN DİKİLMESİ
Elde edilen fideler aralık ayından itibaren ocak-şubat –mart –nisan ayının sonuna kadar yörenin iklim şartlarına göre fidanların dikimi yapılabilir. Sonbahar dikiminde fidan tamamen kapanır ve birkaç cm toprakla üstü tümseklenir. bahara doğru şubat – mart – nisan ayı dikimlerinde kar kalktıktan sonrada yağma ihtimali olmayacak bir zamanı bekleyerek yağmur yağışı sonrası nemli toprağa açılan çukurlara fidenin üst ucu görünecek şekilde dikilir. Geç dikimler fidanın sağlıklı gelişimi için risk taşıyabilmektedir. Dikim yapılmadan önce arazide sonbahar derin sürümünün yapılması gerekir. Dikim mesafesi, kıraç ve eğilimli arazilerde teras yaparak 1x1 arası olmalı.Aynı şekilde bahçe kenarlarına, tarlaların kenarlarına koruma amaçlı dikilecekse bir metre arayla ikişer adet dikilir.Düz arazi dikimi için 2x2 m veya 3x3 m olmalıdır ve çukurlar 30x30x40 cm ebatlarında ve her çukura 2 adet fidan olacak şekilde dikilmelidir. İlk yıl fidelerin sulanması bitki gelişimini ve yaşama şansını arttıracaktır.
Zengin toprak
a)- 1 el arabası iyi yanmış ve topaksız hayvan gübresi.
b)- 1 el arabası ince sıva kumu.
c)- 5 el arabası tarla toprağı.
Hayvan gübresi ve ince sıva kumları arazinin değişik bölgelerine öbek şeklinde dökülür. Buradaki amaç dikim işçilerinin bu malzemeye daha kolay ulaşmasını sağlamaktır. Dikim yapılırken yukarıdaki oranlardaki malzemeler harman yapılır ve zengin toprak olarak dikimde kullanılacaktır.
KAPARİ FİDANLARININ GELİŞİM AŞAMALARI
Kapari bitkilerinin tarlaya ekilmelerinden itibaren, bitki, kendi kökleşmesini gerçekleştirdiği için fazla randıman vermez fakat gene de ilk yıldan itibaren tomurcuk ve çiçek görülür ve tomurcuk hasadına başlanabilir; ancak ekonomik ürün, gelişmeye bağlı olarak 2. veya 3. yıldan itibaren elde edilir. Bu nedenle kaparide tesis süresi 2 veya 3 yıl olarak kabul edilmelidir. Ekiminin yapıldığı yılı takip eden yılda, 100-150 yıl kadar ömrü olan bitkinin mayıs ayından itibaren başlayan tomurcuk hasadında, bitkinin gelişme durumuna göre, bir sezonda 8-10 kg/bitki ürün alınabilmektedir. Kapari bahçelerinde uygulanacak gübreleme ve kışa girerken yapılacak budama verimi arttıracaktır.
Fakat burada üzerinde durulması gereken konu ikisinin de çok yıllık bitki olmasına karşın kaparinin dikiminden sonra yaklaşık olarak iki yıl içerisinde ürün vermeye başlamasıdır. Oysa dikilen bir ağacın ekonomik olarak değerlenmesi için 25-30 yıl gibi bir süreye ihtiyaç duyulurken, kapari söz konusu sürenin yaklaşık onda biri kadar bir sürede gelir getirmeye başlamakta ve ilk ürün vermeye başladığı yıl kendini amorti edebilme özelliğine sahiptir.
FİDANLARIN BAKIMI
İlkbaharda sürgün veren genç kapari bitkilerine, ilk yıl gerektiğinde sulama, çapalama ve ilaçlama gibi bakım işlemleri uygulanır. Sonraki yıllar için bakımı oldukça kolaydır. Sürme, çapalama istemez. Budanmanın dışında herhangi bir külfeti yoktur. Her yıl kökten güçlenerek dallar çoğalır ve büyür, sonbaharda kuruyan dallar dipten itibaren soğuk yerlerde tamamen kırılıp toprak üstünde dal kalmaz. Baharda daha gür olarak kökten güç alarak yeni dallar çıkar. Yatay ve dikey şekilde önceki yıldan daha fazla büyümüş yayılmış olur.
SULAMA
Tavlı toprağa yapılmış ekimden sonra fidelik, tavı kaybetmeyecek şekilde yani yaz aylarının çok kurak gitmesi halinde 20 gün aralıkla yaklaşık bir kova su verilmesi yeterli olur. Karık usulü sulama uygundur. Bitkilerin aşırı sulanmasından ve sulama yapılırken suyun gövdeye temasından kaçınılmalıdır. İkinci yıldan itibaren, kökleri belirli derinliğe ulaşan kapari bitkilerinin yaz döneminde suya ihtiyaç göstermeyeceği düşünüldüğünden, sulama gerekmedikçe yapılmaz.
BUDAMA
Ürün hasat edildikten sonra sonbaharda sürgünler, altında 3-5 cm pay bırakılarak budanmalı ve sahadan uzaklaştırılmalı. Böylece fidanlar, her yıl toprak yüzeyinden yeni sürgünler vererek daha canlı çıkacaktır.
GÜBRELEME
Kaparileri sularken yanmış hayvan gübresi veya varsa organik gübreden fidanların dibine bir miktar atarak arkasından sulama yapılırsa fidanların verimi arttırılır.
HASTALIK VE ZARARLARI
Bitkinizde eğer aşağıdaki belirtiler baş göstermişse zarar görmüş kısımların kesilerek sahadan uzaklaştırılması gerekiyor. Köstebekler kapariyi sever,köstebekler varsa hemen imha ediniz.
Yaprakların rengi solar, incelir. Sürgünler kısalır. Bitki yavaş yavaş zayıflar, verim düşer. Daha ağır durumlarda bitki ölür.Böyle durumlarda bitkiyi sökerek imha etmeniz gerekiyor.Yoksa bitkinize musallat olan böcek, diğer köklerinde başına dert olabilir.
SAKLANMASI
Toplanan tüm ürünler dalları, çiçek tomurcukları, 5-7mm. 8 mm. 9 mm. 10 mm. 11-12 mm ve 13-14mm üzeri olmak üzere altı gruba ayrılıp ve karpuzları, %25 lik tuzlu suda muhafaza edilir. Bu işleme, fermantasyon işlemi denir, yani içerisindeki asitlerin, çıkarılması işlemidir. Kapari bidonları tıka basa çok doldurulmamalıdır. Tomurcuklar ezilmemelidir. Eğer birkaç gün içinde biriken kapari bidonları fabrikaya ulaştırılamıyorsa samularası tuzlu suyu azalan bidonlar kontrol edilmeli azalan bidonlara takviye tuzlu su konup bakımı yapılmalıdır. Tuzlu suyun içinde 45 gün kaldıktan sonra ürünlerimiz işlemeye hazırdır
TOPLAMA ZAMANI
Kültür ortamında yetiştirilen kaparilerden ikinci yıldan itibaren ilk bir ay kadar taze sürgün uçları toplanır iki ay kadar tomurcuk toplanır. Bir ayda 1- 2 cm. çapında tek dallı karpuz toplanır. Ancak bitki tam verime üçüncü yıldan itibaren ulaşıyor ve bitki başına yılda yaklaşık 15 kg civarında ürün alınır. Bir bitkiden her gün veya iki günde bir tomurcuk toplanabiliyor.Mayıs-Eylül ayları arasında ortalama 60-120 gün hasat dönemi gerçekleşebiliyor. En sıcak aylarda, en yüksek verim elde ediliyor.En değerli olan küçük tomurcuk (5-7mm.arası) çok tercih edilir.
ÜRÜNLERİN TOPLANMASI
Kaparinin düzenli belli yerde sıra sıra dikimi ürünün düzenli toplanması daha kolay, daha ekonomik ve ayrıca zaman ve ürün kaybı olmadan daha kazançlı bir çalışmanın olmasına fayda sağlayacaktır. Kaparileri toplamak için seyrek dokunmuş bezden dikilmiş büyük iki cepli önceki, belimize sıkıca bağlar, ürünleri toplamaya başlarız.veya sepetle, toplarız önce taze dalları (sürgünleri)10-12 cm boyunda 1 ay kadar dal toplama zamanımız vardır bu ara biraz hızlı hareket etmemiz gerekir,taze dalı kopardıktan 4 gün sonra aynı daldan 2-3 adet dal daha oluşur bu şekilde dal toplamaya bir ay devam ederiz. Sıra tomurcuk toplamada, tomurcukları ve çiçekleri toplarken işaret parmağı ve başparmak tırnaklarıyla tomurcuğun sapından 1-2 mm uzunluğunda koparılmalı uzun saplar, filizler ve yapraklar ile varsa büyümüş karpuz meyveleri koparılmamalıdır. Bunlar daha sonra büyür, çatlar ve tohum haline gelir. Tomurcukların sabah ve akşam serinliğinde toplanması gerekiyor.
Sıra geldi (bir buçuk ila iki cm)çapında tek dallı zeytin tanesi büyüklüğünde, kapari karpuzlarını toplamaya, karpuzları haziran ayının sonlarında toplamaya başlarız, ağustos ayının başında toplama işini bitiririz, ağustosun birinden sonra karpuz çekirdekleri, siyahlaşmaya ve ermeye başlar, bu arada karpuz toplamayı durdururuz.
Şimdide sıra tohum toplamada ağustos ve eylül ayının sonuna kadar karpuzcuk denilen meyvelerinden tohum topluyoruz, tohumları içi kırmızılaşmış karpuzların içindeki siyahlanmış ve olgunlaşmış tohumları suyun içine atıp sadece çekirdekler kalıncaya kadar birkaç defa yıkayıp tohumları süzüp kurutur ekim zamanına kadar rutubetsiz bir yerde muhafaza ederiz.
Sıra geldi, kalan dalları toplayıp hayvan yeminde kullanmak için toplanmasına,eylül ayından sonrada hem tarla temizliği yaparız hem de kaparinin dallarını yemde kullanmak için dalları, kurutarak, silaj, yaparak veya salamura yaparak hayvanlara kaparinin dallarını yedirebiliriz
Doğada kendiliğinden yetişmekte olan gebereotunun üretimi genellikle tohumla olmaktadır. Tohumlar, ağustos ve eylül ayla-rında karpuzcuk şeklinde olan mey-velerden elde edilir.
Karpuzcukların içindeki merci-mekten küçük olgun kahverengi tohumlar, suyla yıkanıp güneşte kurutulur.(Yapılan bir araştırmada anaçlıklarda toplanan tohumların bindane ağırlığı 9.20 g.olarak bulunmuştur.)Daha sonra bu tohum-lar, ince elekten elenmiş eşit o-randaki yanmış koyun gübresi, or-man toprağı ve yıkanmış dere ku-mundan oluşan harçla hazırlanan fide yastığına Mart ayı sonunda ekilir.
Fidelik,topraktan 10-15 cm yüksekte düz hazırlanacağı gibi, 15-20 cm mesafeli ve 10 cm derin-likte karıklar açılarak da hazır-lanabilir. Karık şeklinde hazırla-nan fidelikte tohumlar karık sır-tına ekilir ve su karık içine verilir.Yabancı ot ve mantari has-talıklardan korunmak için fidelik harcı fümige edilmelidir.1 m2 fideliğe 6-9 g. Tohum ekiminden sonra fidelik düzenli olarak süzgeçle sulanmalı ve üzeri gerektiğinde plastik örtü ile örtülmelidir.Tohumlar normal şartlarda 25-30 günde çimlenir.Çıkıştan sonra yaz boyunca ot alımı, sulama ve ilaçlama düzenli olarak yapılmalıdır.
Fideler,sürgünleri kuruduktan sonra toprak seviyesinden Kasım-Aralık ayı içinde kesilip,kalan kısmın üzeri toprakla örtülmelidir.
FİDAN DİKİMİ:
Ocak-Şubat aylarında fidelikten sökülen fidanlar,sonbaharda derin sürüm yapılan arazilere Ocak ayından itibaren dikilebilir.Dikim mesafesi 3*3 veya 4*4 olmalıdır.Bu mesafelerde ve yaklaşık 20 cm derinlikte açılan çukurların dibine bir miktar yanmış hayvan gübresi konulup toprakla karıştırıldıktan sonra fidanlar dikilir ve sıkıştırılır.
Dikimden sonra fidanların üzeri toprakla kümbet şeklinde örtülüp etrafı çanak şeklinde açılarak can suyu verilmelidir.Usulüne göre dikilen fidanlar o yaz 1 m. ye kadar sürgün verebilir.Bu sürgünlerde 10-15 kadar çiçek tomurcuğu olabilir.Birinci yıldaki fidanlara yaz aylarının çok kurak gitmesi halinde su verilmelidir.Sulamada suyun gövdeye temasından kaçınılmalıdır.
Ayrıca böceklere karşı ilaçlama yapılmalıdır.
KAPARİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ:
Gebere otunun kapari denilen çiçek tomurcukları, mayıs ayı ortasından itibaren toplanmaya başlanır.Genellikle 10 mm’nin altındaki nohut şeklindeki tomurcuklar, toplama merkezlerinde %20’lik tuzlu suda ya da bir kat tuz, bir kat kapari şeklinde katlanarak muhafaza edilir.
Yurdumuzda pek bilinmemesine rağmen gebereotunun kök kabuğunun idrar söktürücü ve kabızlık giderici bir özelliği vardır.Çiçek tomurcuklarında bol miktarda vitamin ve protein vardır.Yapılan bir çalışmada 100g. Çiçek
tomurcuğunda kuru madde olarak; 67 mg. Fosfor, 9 mg. Demir, 24 mg. Protein,12 mg. Selüloz ve 2 mg. Lipid tesbit edilmiştir. Gıda, kozmetik,boya ve ilaç sanayiinde kullanılan kaparinin yurt dışına
ihracı genellikle salamura şeklinde olmaktadır. Konserve olarak hazırlanan kapari; turşu, salata,pizza üstü,balık ve av etleriyanında garnitür olarak yenilmektedir. Sağlık açısından karaciğer fonksiyonlarını düzenlediği ve cinsel gücü artırdığı da söylenmektedir.
Yapılan bir denemede; doğadan toplanan tomurcuklar bir kavanoz içinde %20’lik tuzlu suda üç ay bekletilip, sonra birebir oranında sirke içine konulmuştur.10 gün sonra yenildiğinde aroması ve lezzeti çok beğenilmiştir.
SONUÇ
Güneş seven,sıcak bölge bitkisi olarak bilinen gebereotu,yurdumuza önemli miktarda döviz getiren bir bitkidir. Yaz aylarında, atıl işgücünün değerlendirilmesi yönüyle işsizliği azaltması ve toplayıcılarına yeterli gelir sağlaması büyük avantajdır.
Çok yıllık derin köklü ve yayılıcı özelliği ile iyi bir erezyon kontrol bitkisidir.
Bu bitki, yurdumuzun uygun bölgelerinde, erozyona tabi yerlerde, normal kültür bitkisinin yetişmediği ya da ekonomik gelir elde edilemeyen güneye meyilli arazilerde yetiştirilerek daha çok döviz geliri sağlanıp, işsizlik kısmen önlenebilir.
Gebereotu yetiştiriciliği mutlaka tohumla üretilen fidanlarla yapılmalıdır. Doğadan sökülerek yapılan yetiştiricilik başarılı olmadığı gibi doğanın dengesini de bozmaktadır.
Tomurcukların toplanmasında bez torbalar kullanılmalıdır. Plastik torbalar, tomurcuğun kalitesini uzun süre bekletince bozmaktadır
Kapari, olgunlaşmamış çiçek tomurcukları, yarı olgunlaşmış meyveleri ve küçük yapraklı genç sürgünleri ile ülkemizin kurak ve kıraç yörelerinin eğimli, tarıma uygun olmayan alanlarında doğal olarak yüzyıllardır varlığını sürdüren geniş bir yayılış gösteren, çok yıllık, çalımsı bir bitkidir. Kapari, halk arasında “kapari, gebere otu, kapara, devedikeni, gebre, gebere, geber otu, gevil, bubu, kebere, karga kavunu, yılan kabağı, yumuk, bugo, kepekçiçek, beri kemeri, menginik, keper, kepere, kedi tırnağı, şeballah, hint hıyarı, gavur bostanı” gibi, ülkemizin farklı yörelerinde çeşitli adlarla da anılan bir bitkidir.
Kapari 150-200 yıl uzun ömürlü olan kumlu ve killi topraklarda yetişebilen kökleri 70-80 metre derinliğine inebilen kökleri ve toprak üstündeki örtüsü sayesinde, erozyon tehlikesi olan alanlarda, dolgu topraklarda toprağı tutmak, toprak kaymasını önlemek için etkili bir bitkidir. Ayrıca, kapari, yangına karşı dayanıklı olması ve kolayca tutuşmaması gibi bir diğer özelliği nedeniyle, koruyucu perde olarak yangın ve emniyet şeritlerinin yanına dikilmektedir.
Toprak üzerindeki bölümleri yıllıktır ancak bu kısımlar kurusa bile köklerinden her yıl yeniden sürgün vermektedir. Bitki, en sıcak ve kurak periyotta çiçek açıp meyve vermektedir.Köklerin derinlere inebilmesi sayesinde tropik bölgelerde rüzgar erozyonu ve toprak katmanlarının sel ve yağmur suları ile taşınmasını önlemede iyi bir örtü bitkisidir
Çoğunlukla doğada kendi başına yetişen, toprağı sımsıkı kavrayıp, dal budak salarak geniş bir yayılma gösteren kökleri sayesinde metrelerce derine inebilen bu bitkinin yerde kümelenmiş görüntüsüne bakıp sıklıkla “çalı” yakıştırması yapılabilmektedir. .Kapari bitkisi, fosfor, potasyum ve kalsiyum yönünden zengin killi ve kumlu topraklarda, kalkerli çıplak kayalar üzerinde, kireç taşlı yerlerde, terk edilmiş tarlalarda, kurumuş nehir yataklarında, step ve yarı çöl özelliğindeki ovalarda, çakıllı topraklarda kolaylıkla yaşam alanı bulmaktadır. Maki ikliminin hakim olduğu kıraç topraklarda yetişen kaparinin çoğalmasını karıncalar sağlamaktadır.Tohumlarının karıncalar vasıtasıyla kaya ve taş yarıklarına taşınmasından dolayı, kapari bitkileri kayalar arasında ve harabelerdeki taş duvarlardan sarkar vaziyettedir. Zaman zaman bitki örtüsü, insan boyunda bir çalı yığınını andırmaktadır.
EROZYONUN PANZEHİRİ KAPARİ
Kapari bitkisinin erozyonu önleyici bir rolü vardır. Kapari bitkisinin kökleri yaklaşık 80 metre derinliğe gittiğinden eğimli veya dere boylarındaki arazilerin erozyona uğramasını engellediği gibi, bu arazilerin daha verimli ve daha çok getiriyle değerlendirilmesini sağlar. Bitkinin en önemli avantajlarından biri de budur. önlemek için etkili bir bitki .Bitkinin her türlü şartta yetişmesi, özellikle eğimli ve verimsiz topraklarda da yetişebilmesi,verimsiz ve hasat elde edilemeyen toprakların en karlı şekilde değerlendirilmesini ve bunlardan hem üreticiye hem de devlet bütçesine gelir elde edilmesini sağlar. Kapari kurak iklimlerin bitkisi olarak bilhassa meyilli yüksek yamaç toprak ve yamaçlarda yani erozyon tehlikesi olan alanlarda dolgu topraklarda toprağı tutmak, toprak kaymasını önlemek için etkili bir bitki olarak tercih edilmektedirler. Erozyonu önlemede dikim aralık mesafelerinin sık olmasında fayda vardır. Kapari aynı zamanda geç tutuşan bir bitki olması nedeniyle yangın riskini de minimum düzeye indirir.
ŞİFA KAYNAĞI
Kuvvet verici, idrar söktürücü gibi tıbbi özellikleri olduğu; ekstra tının yaşlı ciltleri canlandırıcı ve normal hale getirici kozmetik özellikleri de olduğu belirtilen kaparinin asıl önemi bezelye büyüklüğündeki tomurcuklarının protein ve vitamin, mineraller, rutin ve hardal yağı glikosidi yönünden oldukça zengin olması, onu doyurucu bir gıda haline getirmektedir.Yeterli ve dengeli beslenmede vitamin ve mineral maddeler açısından ilk akla gelebilecek bitkilerden birisi olan, kaparinin çiçek tomurcukları mineral maddece oldukça zengindir. 100 g yenebilen kuru maddede: 67 mg kalsiyum, 65 mg fosfor, 9 mg demir, 24,01 g protein bulunmaktadır. Dal uçları, tomurcukları, meyveleri gıda sektöründe; yaprakları, sertleşmiş dalları, kökleri de ilaç, boya ve kozmetik sanayiinde değerlendiriliyor.
Ayrıca hasat sonrası artıklar hayvan yemi olarak ta kullanılmaktadır. Çiçek tomurcuklarında bol miktarda vitamin ve protein bulunduran kapari kelimenin tam anlamıyla bir enerji deposudur. Bir çok ülkede büyük miktarlarda tüketilen ve satışı genellikle salamura şeklinde olan kapari turşu, salata, pizza üstü, balık ve av etleri yanında garnitür olarak yenilmektedir. Almanya’da yapılan bir araştırma, halkın kapari salamurası ve sosunu tam 472 çeşit yemekte kullandıklarını ortaya koymuştur.
Kapari bitkisinin çiçek açmadan doğadan toplanan tomurcukları bir kavanoz içerisinde % 20’lik tuzlu suda 3 ay bekletilip sonra bire bir oranında sirke içine konularak 10 gün sonra yenildiğinde aroması ve lezzeti çok beğenilmektedir. Bu şekliyle gelişmiş ülkelerin mutfaklarında yemeğe süs ve tat vermek üzere çeşni ve baharat olarak kullanılmaktadır.
Kaparinin tomurcukları salamura edildikten sonra zeytinyağı ve limonla işlem görerek mezeye dönüştürülmekte, ABD’de ve özellikle Batı Avrupa ülkelerinde meze olarak büyük bir rağbet görmektedir. Tomurcukların dışında “karpuzcuk” da denilen meyveleri ve sürgün uçları da salamura ve sirkede muhafaza edilmek suretiyle gıda olarak değerlendirilmektedir. Kapari, gıda amacıyla tüketilirken, insanlar aynı zamanda bu bitki sayesinde pek çok hastalığa karşı bağışıklık da kazanmaktadırlar. Kaparinin meyveleri ve tomurcuklarının yanı sıra köklerinin kabuğu (taze ya da kurutulmuş) ve suyu, dövülmüş kökleri ve yapraklarının ezilmesiyle hem doğrudan hastalıkların tedavisinde, hem de bu amaçla çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Bunlar; Romatizma, Kan bozuklukları, Felç ,Karaciğer fonksiyonları düzenleyici, Multipl Skleroz MS hastalığı, Hemoroid, Diş Ağrıları, İdrar söktürücü ,Balgam söktürücü,Solucan düşürücü, Ağrı kesici, İskorbit hastalığı, Gut hastalığı, Antitümör hastalığı, Dalak büyümesi, Kalça rahatsızlıkları, Adet düzenleyici, Kabızlık .
İKLİM VE TOPRAK GEREKSİNİMLERİ
Bitki, toprak yüzeyini kaplayan gövdesi ve derinlere inebilen gelişmiş kök yapısı nedeniyle eğimli, su ve bitki besin maddesi bakımından fakir, verimsiz, kumlu, kireçli, çakıllı ve kayalık topraklarda yetişebilmekte ve olumsuz çevre koşullarına dayanabilmektedir ve bundan dolayı üreticiye milyarlar kazandıracak dolar açan çiçek olarak nitelendirilmektedir. Kaparinin yaprak şekli ve derin toprak katmanlarına ulaşabilen kök yapısı, bitkinin kurak iklimlere uygun olduğunu göstermektedir.
Bitki,yağışlı baharlarda iyi gelişmekte, yıllık yağışın 350 mm olduğu kurak yörelerde ve sıcaklığın 40 oC‘nin üstüne çıktığı yaz aylarında ise rahatlıkla yetişebilmektedir. Yani kış soğuğunun önemi yoktur,çünkü bitki kışın sadece toprak altında kalmaktadır.Toprak üstü kısımları ekim ayından sonra kurumakta ve nisan ayından itibaren tekrar yeşermeye başlamaktadır.
Doğal olarak kurak ve kötü koşullara çok iyi adapte olabilen bu bitkinin yetiştirme alanın da verimli arazilerden değil diğer bitkiler tarafından değerlendirilemeyen tarım dışı alanlardan seçilmesinde yarar vardır. Böylece hem diğer ürünlerle rekabete girmeyecek hem de pazar fiyatları ne olursa olsun bitkinin belirli bir alandan ekonomik getirisi olacaktır.
TOHUMUNUN TOPLANMASI
Kapari yaygın olarak tohumla çoğaltılmaktadır. Tohum Ağustos, Eylül aylarında yaz boyunca olgunlaşması devam eden ve halk arasında karpuz olarak adlandırılan kapari meyvelerinden elde edilir (Yapılan bir araştırmada anaçlıklarda toplanan tohumların bin dane ağırlığı 9.20 g.olarak bulunmuştur). Meyve hasadı tomurcuk hasadında olduğu gibi farklı zamanlarda yapılır. Olgunlaşan ve çatlamaya başlayan meyveler açılmadan toplanarak içindeki tohumlar çıkarılıp, yıkanarak kurutulur. Eğer meyvelerin açılması beklenirse çatlayan meyvelerdeki tohumlar karıncalar tarafından toplanacağı için tohum kalmayacaktır. Kurutulmuş tohumlar bez torba içinde serin ve kuru bir yerde ekim zamanına kadar muhafaza edilir.
FİDANLARIN ELDE EDİLMESİ
Toprak seviyesinden 15-20 cm yükseklikte hazırlanmış olan fideliğe; 1/3 yanmış ahır gübre ve 1/3 kum karışımı hazırlanan harç yayılır. Fideliğe ekim, tohumların ağustos yada eylül aylarında toplanmasının ardından yapılabilir. Tohum ekimi 15-20 cm mesafede ve 10 cm derinlikte oluşturulmuş karıkların sırtına yapılır. Kullanılan tohumluk miktarı ise m2¢de 6-9 gr’ dır. Kapari tohumlarının çimlenmesini zorlaştıran bir durum olduğundan, tohumlar mümkünse gibberelik asit ile muamele edilmelidir.
İlk çıkışta kapari bitkilerinin ota boğdurulmaması gerekir. Daha sonra fidelikte normal bakım işlemleri uygulanır. Yaz boyunca iyi gelişmiş fidanlarda çiçek hatta meyve oluşabilir. Yaz aylarında bakım işlemleri devam eden kapari fidelerinin toprak üstü aksamı, kuruyan kısımları toprak seviyesinin 2-3 cm üzerinden kesilerek söküm zamanına kadar fidelikte bırakılır. Fideler söküldükten sonra, hemen yerine dikilemeyecekse, önceden hazırlanan çukurlarda üzeri toprak veya kumla kapatılarak dikim zamanına kadar muhafaza edilir.
FİDANLARIN DİKİLMESİ
Elde edilen fideler aralık ayından itibaren ocak-şubat –mart –nisan ayının sonuna kadar yörenin iklim şartlarına göre fidanların dikimi yapılabilir. Sonbahar dikiminde fidan tamamen kapanır ve birkaç cm toprakla üstü tümseklenir. bahara doğru şubat – mart – nisan ayı dikimlerinde kar kalktıktan sonrada yağma ihtimali olmayacak bir zamanı bekleyerek yağmur yağışı sonrası nemli toprağa açılan çukurlara fidenin üst ucu görünecek şekilde dikilir. Geç dikimler fidanın sağlıklı gelişimi için risk taşıyabilmektedir. Dikim yapılmadan önce arazide sonbahar derin sürümünün yapılması gerekir. Dikim mesafesi, kıraç ve eğilimli arazilerde teras yaparak 1x1 arası olmalı.Aynı şekilde bahçe kenarlarına, tarlaların kenarlarına koruma amaçlı dikilecekse bir metre arayla ikişer adet dikilir.Düz arazi dikimi için 2x2 m veya 3x3 m olmalıdır ve çukurlar 30x30x40 cm ebatlarında ve her çukura 2 adet fidan olacak şekilde dikilmelidir. İlk yıl fidelerin sulanması bitki gelişimini ve yaşama şansını arttıracaktır.
Zengin toprak
a)- 1 el arabası iyi yanmış ve topaksız hayvan gübresi.
b)- 1 el arabası ince sıva kumu.
c)- 5 el arabası tarla toprağı.
Hayvan gübresi ve ince sıva kumları arazinin değişik bölgelerine öbek şeklinde dökülür. Buradaki amaç dikim işçilerinin bu malzemeye daha kolay ulaşmasını sağlamaktır. Dikim yapılırken yukarıdaki oranlardaki malzemeler harman yapılır ve zengin toprak olarak dikimde kullanılacaktır.
KAPARİ FİDANLARININ GELİŞİM AŞAMALARI
Kapari bitkilerinin tarlaya ekilmelerinden itibaren, bitki, kendi kökleşmesini gerçekleştirdiği için fazla randıman vermez fakat gene de ilk yıldan itibaren tomurcuk ve çiçek görülür ve tomurcuk hasadına başlanabilir; ancak ekonomik ürün, gelişmeye bağlı olarak 2. veya 3. yıldan itibaren elde edilir. Bu nedenle kaparide tesis süresi 2 veya 3 yıl olarak kabul edilmelidir. Ekiminin yapıldığı yılı takip eden yılda, 100-150 yıl kadar ömrü olan bitkinin mayıs ayından itibaren başlayan tomurcuk hasadında, bitkinin gelişme durumuna göre, bir sezonda 8-10 kg/bitki ürün alınabilmektedir. Kapari bahçelerinde uygulanacak gübreleme ve kışa girerken yapılacak budama verimi arttıracaktır.
Fakat burada üzerinde durulması gereken konu ikisinin de çok yıllık bitki olmasına karşın kaparinin dikiminden sonra yaklaşık olarak iki yıl içerisinde ürün vermeye başlamasıdır. Oysa dikilen bir ağacın ekonomik olarak değerlenmesi için 25-30 yıl gibi bir süreye ihtiyaç duyulurken, kapari söz konusu sürenin yaklaşık onda biri kadar bir sürede gelir getirmeye başlamakta ve ilk ürün vermeye başladığı yıl kendini amorti edebilme özelliğine sahiptir.
FİDANLARIN BAKIMI
İlkbaharda sürgün veren genç kapari bitkilerine, ilk yıl gerektiğinde sulama, çapalama ve ilaçlama gibi bakım işlemleri uygulanır. Sonraki yıllar için bakımı oldukça kolaydır. Sürme, çapalama istemez. Budanmanın dışında herhangi bir külfeti yoktur. Her yıl kökten güçlenerek dallar çoğalır ve büyür, sonbaharda kuruyan dallar dipten itibaren soğuk yerlerde tamamen kırılıp toprak üstünde dal kalmaz. Baharda daha gür olarak kökten güç alarak yeni dallar çıkar. Yatay ve dikey şekilde önceki yıldan daha fazla büyümüş yayılmış olur.
SULAMA
Tavlı toprağa yapılmış ekimden sonra fidelik, tavı kaybetmeyecek şekilde yani yaz aylarının çok kurak gitmesi halinde 20 gün aralıkla yaklaşık bir kova su verilmesi yeterli olur. Karık usulü sulama uygundur. Bitkilerin aşırı sulanmasından ve sulama yapılırken suyun gövdeye temasından kaçınılmalıdır. İkinci yıldan itibaren, kökleri belirli derinliğe ulaşan kapari bitkilerinin yaz döneminde suya ihtiyaç göstermeyeceği düşünüldüğünden, sulama gerekmedikçe yapılmaz.
BUDAMA
Ürün hasat edildikten sonra sonbaharda sürgünler, altında 3-5 cm pay bırakılarak budanmalı ve sahadan uzaklaştırılmalı. Böylece fidanlar, her yıl toprak yüzeyinden yeni sürgünler vererek daha canlı çıkacaktır.
GÜBRELEME
Kaparileri sularken yanmış hayvan gübresi veya varsa organik gübreden fidanların dibine bir miktar atarak arkasından sulama yapılırsa fidanların verimi arttırılır.
HASTALIK VE ZARARLARI
Bitkinizde eğer aşağıdaki belirtiler baş göstermişse zarar görmüş kısımların kesilerek sahadan uzaklaştırılması gerekiyor. Köstebekler kapariyi sever,köstebekler varsa hemen imha ediniz.
Yaprakların rengi solar, incelir. Sürgünler kısalır. Bitki yavaş yavaş zayıflar, verim düşer. Daha ağır durumlarda bitki ölür.Böyle durumlarda bitkiyi sökerek imha etmeniz gerekiyor.Yoksa bitkinize musallat olan böcek, diğer köklerinde başına dert olabilir.
SAKLANMASI
Toplanan tüm ürünler dalları, çiçek tomurcukları, 5-7mm. 8 mm. 9 mm. 10 mm. 11-12 mm ve 13-14mm üzeri olmak üzere altı gruba ayrılıp ve karpuzları, %25 lik tuzlu suda muhafaza edilir. Bu işleme, fermantasyon işlemi denir, yani içerisindeki asitlerin, çıkarılması işlemidir. Kapari bidonları tıka basa çok doldurulmamalıdır. Tomurcuklar ezilmemelidir. Eğer birkaç gün içinde biriken kapari bidonları fabrikaya ulaştırılamıyorsa samularası tuzlu suyu azalan bidonlar kontrol edilmeli azalan bidonlara takviye tuzlu su konup bakımı yapılmalıdır. Tuzlu suyun içinde 45 gün kaldıktan sonra ürünlerimiz işlemeye hazırdır
TOPLAMA ZAMANI
Kültür ortamında yetiştirilen kaparilerden ikinci yıldan itibaren ilk bir ay kadar taze sürgün uçları toplanır iki ay kadar tomurcuk toplanır. Bir ayda 1- 2 cm. çapında tek dallı karpuz toplanır. Ancak bitki tam verime üçüncü yıldan itibaren ulaşıyor ve bitki başına yılda yaklaşık 15 kg civarında ürün alınır. Bir bitkiden her gün veya iki günde bir tomurcuk toplanabiliyor.Mayıs-Eylül ayları arasında ortalama 60-120 gün hasat dönemi gerçekleşebiliyor. En sıcak aylarda, en yüksek verim elde ediliyor.En değerli olan küçük tomurcuk (5-7mm.arası) çok tercih edilir.
ÜRÜNLERİN TOPLANMASI
Kaparinin düzenli belli yerde sıra sıra dikimi ürünün düzenli toplanması daha kolay, daha ekonomik ve ayrıca zaman ve ürün kaybı olmadan daha kazançlı bir çalışmanın olmasına fayda sağlayacaktır. Kaparileri toplamak için seyrek dokunmuş bezden dikilmiş büyük iki cepli önceki, belimize sıkıca bağlar, ürünleri toplamaya başlarız.veya sepetle, toplarız önce taze dalları (sürgünleri)10-12 cm boyunda 1 ay kadar dal toplama zamanımız vardır bu ara biraz hızlı hareket etmemiz gerekir,taze dalı kopardıktan 4 gün sonra aynı daldan 2-3 adet dal daha oluşur bu şekilde dal toplamaya bir ay devam ederiz. Sıra tomurcuk toplamada, tomurcukları ve çiçekleri toplarken işaret parmağı ve başparmak tırnaklarıyla tomurcuğun sapından 1-2 mm uzunluğunda koparılmalı uzun saplar, filizler ve yapraklar ile varsa büyümüş karpuz meyveleri koparılmamalıdır. Bunlar daha sonra büyür, çatlar ve tohum haline gelir. Tomurcukların sabah ve akşam serinliğinde toplanması gerekiyor.
Sıra geldi (bir buçuk ila iki cm)çapında tek dallı zeytin tanesi büyüklüğünde, kapari karpuzlarını toplamaya, karpuzları haziran ayının sonlarında toplamaya başlarız, ağustos ayının başında toplama işini bitiririz, ağustosun birinden sonra karpuz çekirdekleri, siyahlaşmaya ve ermeye başlar, bu arada karpuz toplamayı durdururuz.
Şimdide sıra tohum toplamada ağustos ve eylül ayının sonuna kadar karpuzcuk denilen meyvelerinden tohum topluyoruz, tohumları içi kırmızılaşmış karpuzların içindeki siyahlanmış ve olgunlaşmış tohumları suyun içine atıp sadece çekirdekler kalıncaya kadar birkaç defa yıkayıp tohumları süzüp kurutur ekim zamanına kadar rutubetsiz bir yerde muhafaza ederiz.
Sıra geldi, kalan dalları toplayıp hayvan yeminde kullanmak için toplanmasına,eylül ayından sonrada hem tarla temizliği yaparız hem de kaparinin dallarını yemde kullanmak için dalları, kurutarak, silaj, yaparak veya salamura yaparak hayvanlara kaparinin dallarını yedirebiliriz
