KAKTÜS DÜNYASINA YOLCULUK
Çevremize baktığımızda, peyzaj düzenlemesinde dış mekan bitkilerinden yararlandığımızı görmekteyiz. Mekan içi süslemelerinde ise iç mekan bitkilerden yararlanırız. İç mekan bitkiler ev, iş düzenlemesinin vazgeçilmezlerinden değil midir? Bütün saksılı bitkilerden yerini ayrı tuttuğumuz bir bitki vardır, o bitki kaktüstür. Kaktüs bitkisi bahsedildiğinde çoğumuzun ilk aklına gelen dikenleridir. Bir de o dikenlerin içinden açan çiçekler, insanı nasıl etkiler değil mi? Kaktüsler bir çöl bitkisi midir? sorusuna çoğumuzun evet dediği bir yarım kürede yaşıyoruz. İşte bu yazımı bu düşünceyi kırmak için yazıyorum ve siz değerli okuyucularıma sunuyorum. Hadi hep birlikte kaktüs dünyasına kısa bir yolculuk yapalım. Böylelikle kaktüsleri daha yakından tanıyalım. Daha bilinçli, özverili bakıp ve daha güzel yetişmesini sağlayalım.
Kaktüs bitkisinin ana vatanı Amerika kıtası ve yöresindeki adalardır. Meksikadan Peruya kadar alanda görülebilmektedir. Avrupa bitkilerinin ise bu bitkiyi tanıması 17.yüzyılda olmuştur. Alem: Planta
Sube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Familya: Cactaceae
Tür: Cactüs Türce adı ise, Kaktüs’tür. Bitki adını, Yunancada dikenli anlamına gelen kaktos kelimesinden almıştır. Adından da anlaşılacağı gibi yaprakları kaybolarak gerilemiş ve yerini dikenlere bırakmıştır. Dikenler ise düz ve uzun, çengelli, tarak, beyaz veya renkli saç benzeri olabilir.
[ Kaktüs Çiçekleri ]Tüm kaktüs familyası türleri sukulent bitkilerdir. Suklent bitkiler, gövde ve yapraklarındaki özel etli dokularda su tutma ve biriktirme yeteneğinde olan bitkilerdir. Ancak tüm sukkulent bitkiler kaktüs değildir.
Kaktüsler, ışık ya da suyun az olduğu dönemlerde hayatta kalmayı başaracak, su tutma özelliğine sahiptir. Bunun yanında, aşırı su kaybını engelleyebilecek şekilde gözeneklerini kapatmak, fotosentez işlemini gece sürdürebilmek gibi birçok yetenekleri de gelişmiştir. Hemen hemen tüm kaktüslerin gövdeleri sukulenttir. Yani suyu gövdelerinde biriktirirler.
3 alt familyaya ayrılırlar. Bunlar:
Pereskioideae: İnce ve uzun, çoğu hayla yapraklı kaktüsler
Opuntioideae: Gelişme noktalarından sürgün veren, yassı veya sütunumsu kaktüsler
Cereoideae: Diğer top ve sütun formlu kaktüsler
Orantılı nem: Kuru havayı severler. % 50-60 oranında nem isterler.
Işık: Kaktüsler aydınlık ve güneşi seveler. Evlerimizde güneşe bakan pencereler uygun yerlerdir. Kışı ise gölgede geçiren kaktüsler, ilkbaharda güneşe birden bire değil alıştırarak çıkartılmalıdır.
Sulama: Dinlenme dönemi bittiği şubat-mart ayları arasında günde bir kez verilir.
Yazın bitki 4-5 günde bir bolca sulanmalıdır.
Sıcak havalarda üzerlerine su püskürtülmesinin faydası vardır.
Kışın ise soğuk yerlerde bulunan kaktüslere hiç su verilmemelidir. Çünkü bitkiler gövdelerinde depoladıkları kendi öz sularından su gereksinimlerini karşılarlar.
Susuz kalmış kaktüs dinlenmeye geçer. Su kaybı nedeniyle kaktüslerde buruşmalar oluşur. Sulanmaya başlandığında tekrar eski halini alır. Unutmayalım ki, Kaktüs ölümlerinin çoğu az değil çok sulamadan olur. Aşırı su alan kaktüs kökleri çürür. Bitki ölür.
Budama: Budama asla yapılmaz. Kuruyan, çürüyen yapraklar, çiçekler bitkiden uzaklaştırılır.
Gübreleme: Kaktüsler için kullanılan en uygun N:P:K gübre oran 4:7:9 ‘dur. İlkbahardan sonbahara kadar, 2 haftada bir 1-2 g gübre, 1 lt su içerisinde eritilerek verilmesi uygundur.
Çoğaltılması: Kaktüsler tohum, çelik, ayırma, aşı ile üretilirler. Bunlardan en çok kullanılanı, ayırma yöntemidir. Çünkü kolay bir yöntemdir. Köklerinden ayrılan kaktüs, hemen başka bir saksının içine dikilerek çoğaltılır. Bu yönteme kökten ayırma yöntemi denir. En uygun zaman sıcak aylardır.
SAKSI DEĞİŞİMİ Kaktüslerin büyümü süreci yavaş olduğundan dolayı saksılarının 3-4 yılda bir değiştirilmesi uygundur. Saksı değişiminin yapılmasının nedeni saksı içindeki sıkışmış toprağın değiştirilmesidir. Böylelikle köklerin hava almasına sağlamış oluruz. İlkbaharda mart-nisan aylarında saksı değişimi yapılmalıdır. Saksı değişiminde kaktüslerde küçük saksıları tercih etmeliyiz. Bunun için yeni saksı eski saksıdan az büyük olmalıdır. Toprak istekleri ise kumlu, süzek topraklardır. Kaktüsler dikenli olduklarından dolayı bitki kalın eldivenle ya da bir gazete kağıdına sarılarak tutulur ve saksıdan çıkarılır. Yeni saksıya bitki, ortalayarak koyulur. Harcın doldurulmasından sonra bitki toprağı sıkı bir şekilde bastırılmalıdır.
Saksı değişimi tamamladıktan sonra bir hafta kadar sulama yapılmaz. Köklerin çürümesi engellenir. 10 gün sonra sulamaya başlanmalıdır.
[ Kaktüslerde Saksı Değişimi ]HASTALIK VE ZARALILARI
En önemli hastalıkları: Kök ve gövde çürüklüğü, fusarium solgunluğu, kurşuni küf, yaş çürüklüğü
En önemli zararlıları: Kırmızı örümcekler, yaprak bitleri, kabuklu bitler, unlu bitler salyangozlar
Kaktüs bitkisinin biyolojik ve fizyolojik özelliklerinden bahsettim. Bir de sosyolojik özelliklerinden bahsetmek istiyorum. Kaktüs denince; çölde yetişmesi, dikenli yapısı, su tutma özelliği, sevimli görünüşü gibi birçok özelliği akla geldiğini söylemiştim. Toplumca bilinen daha önemli bir özelliği var ki oda hepimizin bilgisayarların yaydığı radyasyonu emiyor olmasıdır. Halk dilinde böyle, gerçeklik payı var mı, tartışılması ve araştırılması gereken bir konudur. Ama biz yinede güzelliğine hayran kaldığımız, kaktüsümüzü masamızın üstünde bilgisayarımızın yakın bir yerinde bulundurmayı ihmal etmeyelim.
Gülün ömrü azdır, kaktüsün ömrü uzun
Kaktüs yoğun emekler sonunda çiçek açar, gül her zaman
Kaktüs az su ister, gül çok su
Gülü seven dikenine katlanır, sözü kaktüs için de geçerlidir. Sıradan klasik hediyeler vermek istemeyenlerin verebileceği bir hediyedir. Gülden daha anlamlı bir hediye olacaktır
Not: Bu makale Rana ÖZAY( Ziraat Y. Mühendisi )tarafından yazılmıştır.
Çevremize baktığımızda, peyzaj düzenlemesinde dış mekan bitkilerinden yararlandığımızı görmekteyiz. Mekan içi süslemelerinde ise iç mekan bitkilerden yararlanırız. İç mekan bitkiler ev, iş düzenlemesinin vazgeçilmezlerinden değil midir? Bütün saksılı bitkilerden yerini ayrı tuttuğumuz bir bitki vardır, o bitki kaktüstür. Kaktüs bitkisi bahsedildiğinde çoğumuzun ilk aklına gelen dikenleridir. Bir de o dikenlerin içinden açan çiçekler, insanı nasıl etkiler değil mi? Kaktüsler bir çöl bitkisi midir? sorusuna çoğumuzun evet dediği bir yarım kürede yaşıyoruz. İşte bu yazımı bu düşünceyi kırmak için yazıyorum ve siz değerli okuyucularıma sunuyorum. Hadi hep birlikte kaktüs dünyasına kısa bir yolculuk yapalım. Böylelikle kaktüsleri daha yakından tanıyalım. Daha bilinçli, özverili bakıp ve daha güzel yetişmesini sağlayalım.
Kaktüs bitkisinin ana vatanı Amerika kıtası ve yöresindeki adalardır. Meksikadan Peruya kadar alanda görülebilmektedir. Avrupa bitkilerinin ise bu bitkiyi tanıması 17.yüzyılda olmuştur. Alem: Planta
Sube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Familya: Cactaceae
Tür: Cactüs Türce adı ise, Kaktüs’tür. Bitki adını, Yunancada dikenli anlamına gelen kaktos kelimesinden almıştır. Adından da anlaşılacağı gibi yaprakları kaybolarak gerilemiş ve yerini dikenlere bırakmıştır. Dikenler ise düz ve uzun, çengelli, tarak, beyaz veya renkli saç benzeri olabilir.
[ Kaktüs Dikenleri ]
Çiçekleri ise gösterişli ve parlaktır. Çiçekler bazı türlerde sadece gece açar. Bir gece açık kalır.
[ Kaktüs Çiçekleri ]
Kaktüsler, ışık ya da suyun az olduğu dönemlerde hayatta kalmayı başaracak, su tutma özelliğine sahiptir. Bunun yanında, aşırı su kaybını engelleyebilecek şekilde gözeneklerini kapatmak, fotosentez işlemini gece sürdürebilmek gibi birçok yetenekleri de gelişmiştir. Hemen hemen tüm kaktüslerin gövdeleri sukulenttir. Yani suyu gövdelerinde biriktirirler.
[ Serada Kaktüsler ]
Kaktüs çeşitlerinde ise 200 den fazla cins ve 10.000 ‘in üzerinde tür ve varyetesi bulunur.3 alt familyaya ayrılırlar. Bunlar:
Pereskioideae: İnce ve uzun, çoğu hayla yapraklı kaktüsler
Opuntioideae: Gelişme noktalarından sürgün veren, yassı veya sütunumsu kaktüsler
Cereoideae: Diğer top ve sütun formlu kaktüsler
[ Bazı Kaktüs Çeşitleri ]
KAKTÜSLERİN İSTEKLERİ Sıcaklık: Kaktüsler bütün bitkiler gibi yazın büyür ve kış dönemini dinlenerek geçirir. Gelişimleri için kaktüsler genellikle 16 [SUP]0[/SUP]C ihtiyaç duyarlar. Tropikal olanlar daha da yüksek sıcaklıklarda, 21-32 [SUP]0[/SUP]C’gelişirler. Bazı kaktüsler; 0 [SUP]0[/SUP]C’ ye kadar düşen sıcaklıklara kısa bir süre için dayanabilir. Soğuğa uzun süre maruz kalan bitkiler yumuşak dokuları özelliklede yeni büyümüş organları zarar görür ve yaralar oluşmaya başlar. En sonunda bitki ölür.Orantılı nem: Kuru havayı severler. % 50-60 oranında nem isterler.
Işık: Kaktüsler aydınlık ve güneşi seveler. Evlerimizde güneşe bakan pencereler uygun yerlerdir. Kışı ise gölgede geçiren kaktüsler, ilkbaharda güneşe birden bire değil alıştırarak çıkartılmalıdır.
Sulama: Dinlenme dönemi bittiği şubat-mart ayları arasında günde bir kez verilir.
Yazın bitki 4-5 günde bir bolca sulanmalıdır.
Sıcak havalarda üzerlerine su püskürtülmesinin faydası vardır.
Kışın ise soğuk yerlerde bulunan kaktüslere hiç su verilmemelidir. Çünkü bitkiler gövdelerinde depoladıkları kendi öz sularından su gereksinimlerini karşılarlar.
Susuz kalmış kaktüs dinlenmeye geçer. Su kaybı nedeniyle kaktüslerde buruşmalar oluşur. Sulanmaya başlandığında tekrar eski halini alır. Unutmayalım ki, Kaktüs ölümlerinin çoğu az değil çok sulamadan olur. Aşırı su alan kaktüs kökleri çürür. Bitki ölür.
Budama: Budama asla yapılmaz. Kuruyan, çürüyen yapraklar, çiçekler bitkiden uzaklaştırılır.
Gübreleme: Kaktüsler için kullanılan en uygun N:P:K gübre oran 4:7:9 ‘dur. İlkbahardan sonbahara kadar, 2 haftada bir 1-2 g gübre, 1 lt su içerisinde eritilerek verilmesi uygundur.
Çoğaltılması: Kaktüsler tohum, çelik, ayırma, aşı ile üretilirler. Bunlardan en çok kullanılanı, ayırma yöntemidir. Çünkü kolay bir yöntemdir. Köklerinden ayrılan kaktüs, hemen başka bir saksının içine dikilerek çoğaltılır. Bu yönteme kökten ayırma yöntemi denir. En uygun zaman sıcak aylardır.
SAKSI DEĞİŞİMİ Kaktüslerin büyümü süreci yavaş olduğundan dolayı saksılarının 3-4 yılda bir değiştirilmesi uygundur. Saksı değişiminin yapılmasının nedeni saksı içindeki sıkışmış toprağın değiştirilmesidir. Böylelikle köklerin hava almasına sağlamış oluruz. İlkbaharda mart-nisan aylarında saksı değişimi yapılmalıdır. Saksı değişiminde kaktüslerde küçük saksıları tercih etmeliyiz. Bunun için yeni saksı eski saksıdan az büyük olmalıdır. Toprak istekleri ise kumlu, süzek topraklardır. Kaktüsler dikenli olduklarından dolayı bitki kalın eldivenle ya da bir gazete kağıdına sarılarak tutulur ve saksıdan çıkarılır. Yeni saksıya bitki, ortalayarak koyulur. Harcın doldurulmasından sonra bitki toprağı sıkı bir şekilde bastırılmalıdır.
Saksı değişimi tamamladıktan sonra bir hafta kadar sulama yapılmaz. Köklerin çürümesi engellenir. 10 gün sonra sulamaya başlanmalıdır.
[ Kaktüslerde Saksı Değişimi ]
En önemli hastalıkları: Kök ve gövde çürüklüğü, fusarium solgunluğu, kurşuni küf, yaş çürüklüğü
En önemli zararlıları: Kırmızı örümcekler, yaprak bitleri, kabuklu bitler, unlu bitler salyangozlar
Kaktüs bitkisinin biyolojik ve fizyolojik özelliklerinden bahsettim. Bir de sosyolojik özelliklerinden bahsetmek istiyorum. Kaktüs denince; çölde yetişmesi, dikenli yapısı, su tutma özelliği, sevimli görünüşü gibi birçok özelliği akla geldiğini söylemiştim. Toplumca bilinen daha önemli bir özelliği var ki oda hepimizin bilgisayarların yaydığı radyasyonu emiyor olmasıdır. Halk dilinde böyle, gerçeklik payı var mı, tartışılması ve araştırılması gereken bir konudur. Ama biz yinede güzelliğine hayran kaldığımız, kaktüsümüzü masamızın üstünde bilgisayarımızın yakın bir yerinde bulundurmayı ihmal etmeyelim.
[ Hediyelik Kaktüsler ]
Gülün ömrü azdır, kaktüsün ömrü uzun
Kaktüs yoğun emekler sonunda çiçek açar, gül her zaman
Kaktüs az su ister, gül çok su
Gülü seven dikenine katlanır, sözü kaktüs için de geçerlidir. Sıradan klasik hediyeler vermek istemeyenlerin verebileceği bir hediyedir. Gülden daha anlamlı bir hediye olacaktır
Not: Bu makale Rana ÖZAY( Ziraat Y. Mühendisi )tarafından yazılmıştır.
