Erezyon ne demektir Kısaca bilgi, erezyon nasıl oluşur, erezyondan korunmak için neler yapmalıyız, korunmanın yolları nelerdir, bunlardan konumuz içerisinde bahsedeceğiz.
Dünya yüzeyinde bulunan toprağın öncelikle akarsuların etkisiyle, sel suları ve rüzgar gibi dış etkenlerden dolayı bulunduğu yerden sürüklenerek başka noktalara yığılmasına erezyon denir. Dünyada meydana gelen erezyon yüzde 90 oranında akarsular nedeniyle olmaktadır. Türkiye'de verimli topraklardan her yıl 500 milyon ton erezyon nedeniyle kaybedilmektedir. Erezyonun normal şartlarda dünyanın kendi dengesi içerisinde az miktarda gerçekleşmesi doğaldır. Fakat insanoğlunun bitki örtüsünü tahrip etmesi nedeniyle her yıl toprak tabakası hızla incelerek kaya tabakası yüzeye çıkmaktadır. Doğal olarak kendiliğinden gerçekleşen erezyona Doğal Erezyon denir.
Türkiye'de Erezyona neden olan başlıca nedenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Arazinin Engebeli ve Eğimli Olması
Eğimli arazilerde toprağı tutan en önemli unsur bitki örtüsüdür. İnsanların bitki örtülerini tahrip etmesinden ve orman yangınları nedeniyle eğimli topraklar birbirini tutamayacak duruma gelmesiyle erezyon artmış olur.
İklimin Etkisi
Özelliklşe iç anadoluda sağanak yağış ve zayıf bitki örtüsü nedeniyle her yıl birçok toprak erezyona uğramaktadır.
Toprağın ve Ana Kayanın Etkisi
Toğrağın muhdevası erezyon üzerinde etkilidir. Mesela kum ve kilden oluşan bir toprak kolayca erezyon sonucu yer değiştirirken kaya ve çakıl gibi sert ve sağlam malzemelerden oluşan toprağın erezyona uğraması daha zordur.
Arazinin Yanlış Kullanımı
Tarımla uğraşan çiftçilerin araziyi eğim yönünde biçmesi, hayvanların otlaklarda otlanması, ormanların tahrip edilerek kullanıma açılması v.b. nedenler gibi araziyi yanlış kullanma erezyonu artırmaktadır.
Türkiye’de Erozyonun Ortaya Çıkardığı Başlıca Sorunlar
Erezyon sonucunda taşınan toprak, barajları ve akarsuları doldurmaktadır. Verimli toprakların erezyon sonucu taşınması ile toprak verim kaybetmektedir. Toprakların taşındığı yerde verimsiz kayalıklar ortaya çıkmaktadır. Erezyonun artması sonucunda ülkemiz zamanla çölleşmektedir.
Toprak Erozyonundan Korunma Yolları
Araziler sürülürken eğime dik olarak sürülmelidir.
Rüzgarın çok etkili olduğu arazilerde rüzgar hızını kesebilecek engeller yapılmalıdır.
Dünya yüzeyinde bulunan toprağın öncelikle akarsuların etkisiyle, sel suları ve rüzgar gibi dış etkenlerden dolayı bulunduğu yerden sürüklenerek başka noktalara yığılmasına erezyon denir. Dünyada meydana gelen erezyon yüzde 90 oranında akarsular nedeniyle olmaktadır. Türkiye'de verimli topraklardan her yıl 500 milyon ton erezyon nedeniyle kaybedilmektedir. Erezyonun normal şartlarda dünyanın kendi dengesi içerisinde az miktarda gerçekleşmesi doğaldır. Fakat insanoğlunun bitki örtüsünü tahrip etmesi nedeniyle her yıl toprak tabakası hızla incelerek kaya tabakası yüzeye çıkmaktadır. Doğal olarak kendiliğinden gerçekleşen erezyona Doğal Erezyon denir.
Türkiye'de Erezyona neden olan başlıca nedenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Arazinin Engebeli ve Eğimli Olması
Eğimli arazilerde toprağı tutan en önemli unsur bitki örtüsüdür. İnsanların bitki örtülerini tahrip etmesinden ve orman yangınları nedeniyle eğimli topraklar birbirini tutamayacak duruma gelmesiyle erezyon artmış olur.
İklimin Etkisi
Özelliklşe iç anadoluda sağanak yağış ve zayıf bitki örtüsü nedeniyle her yıl birçok toprak erezyona uğramaktadır.
Toprağın ve Ana Kayanın Etkisi
Toğrağın muhdevası erezyon üzerinde etkilidir. Mesela kum ve kilden oluşan bir toprak kolayca erezyon sonucu yer değiştirirken kaya ve çakıl gibi sert ve sağlam malzemelerden oluşan toprağın erezyona uğraması daha zordur.
Arazinin Yanlış Kullanımı
Tarımla uğraşan çiftçilerin araziyi eğim yönünde biçmesi, hayvanların otlaklarda otlanması, ormanların tahrip edilerek kullanıma açılması v.b. nedenler gibi araziyi yanlış kullanma erezyonu artırmaktadır.
Türkiye’de Erozyonun Ortaya Çıkardığı Başlıca Sorunlar
Erezyon sonucunda taşınan toprak, barajları ve akarsuları doldurmaktadır. Verimli toprakların erezyon sonucu taşınması ile toprak verim kaybetmektedir. Toprakların taşındığı yerde verimsiz kayalıklar ortaya çıkmaktadır. Erezyonun artması sonucunda ülkemiz zamanla çölleşmektedir.
Toprak Erozyonundan Korunma Yolları
Araziler sürülürken eğime dik olarak sürülmelidir.
Rüzgarın çok etkili olduğu arazilerde rüzgar hızını kesebilecek engeller yapılmalıdır.
- Eğimli araziler taraçlandırılarak erezyondan korunmasına katkı sağlanmalıdır.
- Akarsu yatakları ıslah edilmelidir.
- Eğimli araziler ağaçlandırılmalı ve eğimli arazilerde fazla işlem yapılmamalıdır.
- Mera ve otlaklarda hayvanları yayılarak aşırı otlanması önlenmelidir.
- Barajların ve göllerin su toplama alanları ağaçlandırılmalıdır.
- Hayvancılık mera yerine ahırlarda yapılması teşvik edilmelidir.
- Nöbetleşe ekim sistemine geçilmeli ve nadas alanları azaltılmalıdır.
- Halka eğitim verilerek erezyon hakkında bilinçlendirilmelidir.
- Sürekli ağaç dikerek bitki örtüsü sağlamlaştırılmalıdır.
- Ormanlar tahrip edilmemelidir.
