Çalgılarda Ses Nasıl Oluşur?

  • Konuyu başlatan Kayıtsız Üye
  • Başlangıç tarihi
K

Kayıtsız Üye

Ziyaretçi
-Çalgılarda ses oluşumu nasıl oluşur???
-Ezgide çıkıcı ve inici özellik nedir???
 

ma'vera

Emektar
Özel Üye
https://www.kunfeyekun.org/kf/calgilarda-sesin-olusumu-nasildir-ses-nasil-cikar.21395/


Ezgide çıkıcı ve inici özellik nedir?

Genelde, makamın lahni yapışı içinde veya icabında dizisii dışında yapılan icraya seyir (gezme, gezinme, yolculuk) diyoruz.
Türk musikisinde her makamın kendine özgü bir seyiri vardır. Makamlardaki bu seyirler ufak çapta değişiklik gösterseler bile makamın lahnî yapısının icabı olarak, genel seyir değişmez. Bu nitelik sebebiyle, seyirin makamların birbirinden ayrılarak tanınmalarına faydası vardır.

Makamlarımızdaki seyir istikametlerini üç ana hat üzerinde toplayabiliriz:

a) Çıkıcı seyir (said seyir): Çıkıcı makam,

b) inici seyir (nazil seyir): inici makam,

c) inici-çıkıcı seyir: inici-çıkıcı makam.

Her üç tür seyirde de, makam nereden başlamış olursa olsun, sonunda durak (karar) perdesine gelmek ve perdede karar vermek zorundadır.

Karar perdesine gelerek, makamı sona erdirmek zorunlu olduğu halde, makama hangi perdeden başlanacağı hakkında kesin bir kuralı, eski musikicilerimiz uygun görmemişlerdir. Ancak, makama girişte bir karışıklığa sebebiyet vermek istemeyen kudema, makamın çeşnisine göre, başlangıç perdelerini de, kesin olmamakla beraber, tespit etmişlerdir:

a) Eğer, makamda Çıkıcı bir seyir varsa -klâsik üsluba göre- durak perdesin" den başlanır ve tiz durağa doğru seyire devam olunur.

b) Eğer, makamda inici bir seyir varsa -yine klâsik üsluba göre- tiz durak perdesinden başlanır ve karar perdesine doğru seyir devam eder.

c) Eğer makamda inici-çıkıcı bir seyir varsa bu takdirde makama güçlü perdesinden başlanır ve inici-çıkıcı bir seyir (çıkıcı-inici de olmak üzere) uygulanarak karar perdesine varılır.

Bu seyir istikametlerini birer misal ile açıklayalım.

Çıkıcı seyire misal olarak Rast makamını alabiliriz.

Klâsik icra üslubuna göre Rast makamına Rast perdesinden girilir. Seyir devam eder, güçlü olan Nevâ perdesine gelinir, daha sonra tiz durak olan Gerdaniye perdesi tutulur. Ve icra bu şekilde devam ederek çıkıcı bir seyir takip edilmiş olunur.

İnici seyire misal olmak üzere Muhayyer Kürdî makamını misal olarak verebiliriz. Yine, klâsik icra üslubuna göre, makam tiz durak olan Muhayyer perdesinden başlar. Seyire devam olunur. Yalnız, seyir bu sefer çıkıcı değil güçlü ve karar perdesine doğru inici olur.

İnici-çıkıcı seyire misal olmak üzere Beyatî makamını verebiliriz. Beyatî -yine klâsik üsluba göre- güçlü perdesi olan Nevâdan başlar.

înici-çıkıcı bir seyir gösterdikten sonra karar perdesi olan Dügâha gelerek karar verir.


octave.at
 
Üst