Aöf muhasebe ve finans yönetimi -Etkin Piyasalar Hipotezinin Versiyonları

ömr-ü diyar

اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ
Yönetici
Bazı iktisatçılar etkin piyasalar hipotezinin farklı düzeylerde yaşanabileceğini öne sürerler. Bunlara göre, etkin piyasalar hipotezi üç farklı biçimde gerçekleşebilir: Zayıf piyasa etkinliği, yarı güçlü piyasa etkinliği ve güçlü piyasa etkinliği. Şimdi bunları kısaca açıklayalım.

Zayıf formdaki piyasa etkinliğine göre, gelecek dönemdeki hisse senedi fiyatının en iyi belirleyicisi, içinde bulunulan dönemin fiyatıdır. Hisse senedine ait uzak geçmişe ilişkin diğer bilgilerin yapılacak tahmini iyileştirmek açısından hiçbir katkısı söz konusu değildir. Zayıf formdaki piyasa etkinliğinin en önemli sonucu, varlık fiyatlarının tahmini amacıyla kullanılan ve teknik analiz denilen yöntemin fiyat tahmini için yararlı olmayacağıdır. Teknik analiz, bir varlığa ait geçmişe dönük verileri grafikler aracılığı ile analiz edip ileriye dönük tahmin yapma tekniğidir. Dolayısıyla, zayıf formdaki piyasa etkinliği teknik analize bağlı olarak fiyat tahminlerinin gerçeği yansıtmayacağını öne sürmektedir. Öte yandan, özellikle hisse senedi piyasalarında zayıf formda piyasa etkinliğinden sapmaların olabileceği de bir gerçektir.

Örneğin, mevcut veriler kimi zaman haftanın günü etkisini (yani, hisse senedi fiyatlarının pazartesi günleri yükselme, Cuma günlerinde ise düşme eğiliminde olması), kimi zaman yılın ayı etkisini (yani, hisse senedi fiyatlarının yılın ilk ayı olan ocak ayında yükselme eğilimi göstermesi), kimi zaman firma ölçeği etkisini (yani, küçük firmalara ait hisse senedi fiyatlarının büyük firmalara ait hisse senetlerinin fiyatlarında daha hızlı artma eğilimi göstermesi) doğrular nitelikte sonuçlar vermektedir. Etkin piyasalar hipotezinin ortaya koyduğu sonuçlar ile çelişen bu tür durumlar anomali olarak adlandırılır. Ancak, işlem maliyetleri nedeni ile ortalama bir yatırımcının bu etkileri kullanarak ortalamanın üzerinde bir getiri elde edebileceğine ilişkin kanıtlar oldukça azdır.

Yarı güçlü piyasa etkinliğine göre, herkes tarafından bilinmeyen yeni bir bilgiye sahipseniz, hisse senedinin fiyatını tahmin etmek için, mevcut en son fiyatı kullanan diğer piyasa katılımcıları karşısında bir üstünlüğe sahipsiniz demektir. Örneğin, büyük bir şirketin muhasebe servisinde görev yapan bir arkadaşınızdan, bu şirketin kârının bir kayıt hatası sonucu yaklaşık yarı yarıya yanlış hesaplandığını ve bu hatanın düzeltilerek birkaç gün içinde kamuoyuna duyurulacağını öğrenmiş bulunuyorsunuz. Şirket kârının aslında açıklananın iki katı olduğu piyasa tarafından öğrenildiği zaman, şirketin hisse senetlerinin fiyatı artacaktır. Sahip olduğunuz bu özel bilgi sayesinde, adı geçen şirketin hisse senetlerini bugünkü düşük fiyattan alabilir, söz konusu enformasyon herkes tarafından bilinir hale geldiğinde, yani hisse senedinin fiyatı yükseldiğinde satarak piyasanın üzerinde bir getiri elde edebilirsiniz. Ancak hemen belirtelim ki, “içerden bilgilenme” olarak adlandırılan bu süreç yasalara aykırıdır.

Eğer içerden bilgilenerek piyasada işlem yaparsanız, yasalar karşısında suç işlersiniz. İçerden bilgilenmeye dayanılarak piyasalarda işlem yapmanın yasadışı ilan edilmesinin nedeni çok basittir: İçerdekiler dışarıdakilerden daha fazla bilgiye sahip oldukları için sürekli onlar kazanacak ve dışarıdakiler sadece kaybetmek için piyasaya geleceklerdir. Kaybetmek amacıyla kimse piyasaya gelmeyeceğine göre, piyasada sadece içerden bilgilenerek işlem yapanlar kalır. Bu durumda piyasa katılımcılarının sayısı hızla düşerken, menkul kıymetlerin likiditesi azalacak ve piyasa üstlendiği ekonomik fonksiyonları yerine getiremeyecektir. Bu nedenle, içerden bilgilenmeye dayanarak piyasalarda işlem yapılması yasal değildir.

Güçlü piyasa etkinliğine göre, hiçbir enformasyon piyasada oluşan fiyatların sağladığı enformasyondan daha güçlü değildir. Yani, içerden bilgilenmiş olsanız bile, sahip olduğunuz bu enformasyon piyasanın üzerinde bir getiri elde etmenize olanak tanımayacaktır. Çünkü mevcut fiyatların taşıdığı enformasyon sizin sahip olduğunuz özel enformasyondan çok daha güçlüdür. Piyasalarda içerden bilgilenerek işlem yapanların varlığı, güçlü piyasa etkinliği yorumuna şüpheyle bakılmasına neden olmaktadır.

alıntı
 
Üst