ÖĞRETMEN TİPLERİ
Öğretmenlerin anlayışı ve davranış şekilleri üzerinde yapılan çeşitli araştırmalarda, değişik öğretmen tipleri tespit edilmiştir.
Bunlar;
A- Otoriter öğretmenler,
B- İlgisiz (umursamaz) öğretmenler,
C- Hoşgörülü öğretmenlerdir.
A- OTORİTER ÖĞRETMENLER
• Sınıfın tek hakimi ve dersin tek yöneticisi durumundadır. Katı bir disiplin sürdürür.
• Ders sırasında izinsiz hiçbir şey yaptırmaz ve sınıftaki öğrencilerin davranışlarını sürekli olarak kontrol altında tutar.
• Kayıtsız şartsız itaat ister.
• Ceza sistemine sık-sık baş vurur.
• Övgüye çok az yer verir.
• Notu bir silah olarak kullanır.
• Öğrencilerle ilişkilerde mesafeli, bazen de serttir.
• Dersi kendisi hazırlar ve kendisi yürütür.
• Öğrenci davranışlarında, belli kuralların mutlaka uygulanmasını ister ve bunlardan kesinlikle taviz vermez. Başarının böyle geleceğine inanır.
• Öğrencinin görüş ve düşüncelerine çok fazla önem vermez
Otoriter öğretmen tipinin,
Eğitim-öğretimin düzenli yürümesi ve iyi bir disiplin oluşması bakımından faydalarını savunanlar olabilir. Ancak, otoriter öğretmenin davranışları, öğrenciyi olumsuz etkilediği de bir gerçektir.
Otoriter öğretmenin bulunduğu sınıflarda;
• Öğrenci derse zoraki katılabilir.
• Suni ve geçici bir disiplin oluşabilir.
• Öğrenciler itaatli, fakat öğretmenlerinden nefret etme temayülü içindedirler.
• Ortak savunma davranışı olarak “suçlama” görülür.
• Öğrenci, genellikle korkak ve çekingendir.
• Öğrenci derste aktif değildir.
• Grup ruhu yerine bireysellik ön plana çıkabilir. Kişisel arkadaşlık ilişkileri zayıf olur.
• Öğrencide bağımsız düşünce ve karar verme davranışları geç oluşabilir.
• Öğrenci öğrenmeye ve okula karşı bir soğukluk hissedebilir.
• Öğretmen başlarındayken başarı ve disiplin iyi, ancak uzaklaştığı zaman durum değişmektedir.
• Öğrencilerde sorumluluk alma, başlatıcı olma ve konuyla ilgili çok parlak buluşlar ortaya koyma özelliklerinden genellikle yoksun olurlar.
B- İLGİSİZ (UMURSAMAZ) ÖĞRETMENLER
• Öğretmenlik mesleğini sevemeyen ve gerekli özeni gösteremeyen kimselerdir.
• Ya bu mesleği isteyerek seçmemişlerdir, ya da ikinci bir iş olarak görmektedirler.
• Bu yüzden öğrencilerle ilgilenmezler ve gerekli rehberliği de yapmazlar..
• Ne çok katı, ne de öğrencileri destekleyicidir. O öğrencilere fazla önem vermez
• Amacı çok açık ve belirgin olmadığı için, önerileri de eleştirileri de pek görülmez.. Öğrenciler istedikleri yolda ilerlemede özgürdür.
• Öğrencilerinden fazla sorumluluk beklemediği gibi sorumluluk kazandırmaya da pek çalışmaz.
• Öğrencileri istedikleri herhangi bir çalışmayı yapmak üzere serbest bırakan baby-sitter (çocuk bekleyicisi) pozisyonundadır.
• Çalışmalarında plansızlık, kararsızlık, isteksizlik ve amaçsızlık egemendir. Ve bunu öğrenciye de yansıtır.
• Bu yüzden öğrenci dersten kopar veya başı boşluk içine düşer.
Şu çok iyi anlaşılmalıdır ki; “Öğrencilere rehberlik etmeden, onları eleştirmeden ve sorumluluk vermeden sadece özgürlük vererek, öğrenciyi istediğimiz konuma getirmemiz mümkün değildir..”
İlgisiz öğretmenlerin bulunduğu sınıflarda;
• Grup çalışması;gelişi güzel ve düşük düzeyde olduğu için, öğrencilerin morali de çok düşüktür.
• Öğrenciler arasında dikkat çeken bir biçimde kızgınlık ve sorumluluğu diğerine yükleme vardır.
• Yakın ilişkiler gelişmemiş, iş birliği de gelişme özelliği göstermemiştir.
• Kimse tam olarak ne yapacağını bilmediğinden, öğrenciler zamanı başa harcama eğilimindedirler.
• En düşük başarı burada görülür. ( Otoriter sınıf ortamında değil.)
• Motive kaybolduğu için, disiplin problemi yaşanır.
• Öğrenci derste başarısız olabilir.
• Sınıfta çalışma atmosferi zayıfladığı için, amaçlara ulaşmada güçlük çekilebilir.
• Öğrenci belli bir amaca yönlendirilmediğinden hayatı anlamsız görebilir.
C- HOŞGÖRÜLÜ ÖĞRETMENLER
• Öğrencileri çok iyi tanır
• Öğrencilere bireysel olarak memnuniyetle yardım ve rehberlik eder.
• Onların başarılı davranışlarını övgüyle karşılar.
• Gerekli olan yerlerde de onları kırmadan eleştirir.
• Öğrenci davranışlarının nedenlerini bilir.(Öğrenci psikolojisinden anlar)
• Planlı, amaçlı ve geniş ufuklu bir yapıya sahiptir.
• Aynı zamanda iyi bir rehberdir.
• Öğrencilerinin duygu ve düşüncelerine önem verir
• Eleştirilere açıktır.
• Dersi öğrencilerle birlikte hazırlar ve yürütür
• Grup ruhunu ve araştırma anlayışını teşvik eder.
• Ödüllendirmeyi ön plana çıkarır ve dengeli kullanır.
• Cezalandırmayı ise çok zor durumda kalmadan gündeme getirmez.
• Öğrencilerine her zaman güven verir ve güven duyar.
• İlişkileri samimi sıcak ve içtendir.
• Değerlendirmede ise objektif ve tarafsızdır.
Hoşgörülü öğretmenin bulunduğu sınıflarda ;
• Öğretmenini sever.
• Öğrencide güven oluşur.
• Öğrenmeye ve araştırmaya karşı ilgi duyar.
• Öğrencide planlama, çalışma ve karar verme yeteneği gelişir.
• Sorumluluk almaya daha isteklidirler. Aldıkları işlerde de sorumluluk duyarlar.
• Öğrencide gerçek anlamda bir disiplin oluşur.(İç disiplin) Öğretmen sınıfta olmasa bile yapılan iş, görev; miktar ve kalitesinde önemli bir düşme görülmez.
• Grupla çalışma, yardımlaşma ve kişiler arası ilişkiler beklenen bir düzeydedir.
• Anlayarak öğrenme, tartışma ve yapıcı eleştiri anlayışı gelişir.
Öğretmenlerin anlayışı ve davranış şekilleri üzerinde yapılan çeşitli araştırmalarda, değişik öğretmen tipleri tespit edilmiştir.
Bunlar;
A- Otoriter öğretmenler,
B- İlgisiz (umursamaz) öğretmenler,
C- Hoşgörülü öğretmenlerdir.
A- OTORİTER ÖĞRETMENLER
• Sınıfın tek hakimi ve dersin tek yöneticisi durumundadır. Katı bir disiplin sürdürür.
• Ders sırasında izinsiz hiçbir şey yaptırmaz ve sınıftaki öğrencilerin davranışlarını sürekli olarak kontrol altında tutar.
• Kayıtsız şartsız itaat ister.
• Ceza sistemine sık-sık baş vurur.
• Övgüye çok az yer verir.
• Notu bir silah olarak kullanır.
• Öğrencilerle ilişkilerde mesafeli, bazen de serttir.
• Dersi kendisi hazırlar ve kendisi yürütür.
• Öğrenci davranışlarında, belli kuralların mutlaka uygulanmasını ister ve bunlardan kesinlikle taviz vermez. Başarının böyle geleceğine inanır.
• Öğrencinin görüş ve düşüncelerine çok fazla önem vermez
Otoriter öğretmen tipinin,
Eğitim-öğretimin düzenli yürümesi ve iyi bir disiplin oluşması bakımından faydalarını savunanlar olabilir. Ancak, otoriter öğretmenin davranışları, öğrenciyi olumsuz etkilediği de bir gerçektir.
Otoriter öğretmenin bulunduğu sınıflarda;
• Öğrenci derse zoraki katılabilir.
• Suni ve geçici bir disiplin oluşabilir.
• Öğrenciler itaatli, fakat öğretmenlerinden nefret etme temayülü içindedirler.
• Ortak savunma davranışı olarak “suçlama” görülür.
• Öğrenci, genellikle korkak ve çekingendir.
• Öğrenci derste aktif değildir.
• Grup ruhu yerine bireysellik ön plana çıkabilir. Kişisel arkadaşlık ilişkileri zayıf olur.
• Öğrencide bağımsız düşünce ve karar verme davranışları geç oluşabilir.
• Öğrenci öğrenmeye ve okula karşı bir soğukluk hissedebilir.
• Öğretmen başlarındayken başarı ve disiplin iyi, ancak uzaklaştığı zaman durum değişmektedir.
• Öğrencilerde sorumluluk alma, başlatıcı olma ve konuyla ilgili çok parlak buluşlar ortaya koyma özelliklerinden genellikle yoksun olurlar.
B- İLGİSİZ (UMURSAMAZ) ÖĞRETMENLER
• Öğretmenlik mesleğini sevemeyen ve gerekli özeni gösteremeyen kimselerdir.
• Ya bu mesleği isteyerek seçmemişlerdir, ya da ikinci bir iş olarak görmektedirler.
• Bu yüzden öğrencilerle ilgilenmezler ve gerekli rehberliği de yapmazlar..
• Ne çok katı, ne de öğrencileri destekleyicidir. O öğrencilere fazla önem vermez
• Amacı çok açık ve belirgin olmadığı için, önerileri de eleştirileri de pek görülmez.. Öğrenciler istedikleri yolda ilerlemede özgürdür.
• Öğrencilerinden fazla sorumluluk beklemediği gibi sorumluluk kazandırmaya da pek çalışmaz.
• Öğrencileri istedikleri herhangi bir çalışmayı yapmak üzere serbest bırakan baby-sitter (çocuk bekleyicisi) pozisyonundadır.
• Çalışmalarında plansızlık, kararsızlık, isteksizlik ve amaçsızlık egemendir. Ve bunu öğrenciye de yansıtır.
• Bu yüzden öğrenci dersten kopar veya başı boşluk içine düşer.
Şu çok iyi anlaşılmalıdır ki; “Öğrencilere rehberlik etmeden, onları eleştirmeden ve sorumluluk vermeden sadece özgürlük vererek, öğrenciyi istediğimiz konuma getirmemiz mümkün değildir..”
İlgisiz öğretmenlerin bulunduğu sınıflarda;
• Grup çalışması;gelişi güzel ve düşük düzeyde olduğu için, öğrencilerin morali de çok düşüktür.
• Öğrenciler arasında dikkat çeken bir biçimde kızgınlık ve sorumluluğu diğerine yükleme vardır.
• Yakın ilişkiler gelişmemiş, iş birliği de gelişme özelliği göstermemiştir.
• Kimse tam olarak ne yapacağını bilmediğinden, öğrenciler zamanı başa harcama eğilimindedirler.
• En düşük başarı burada görülür. ( Otoriter sınıf ortamında değil.)
• Motive kaybolduğu için, disiplin problemi yaşanır.
• Öğrenci derste başarısız olabilir.
• Sınıfta çalışma atmosferi zayıfladığı için, amaçlara ulaşmada güçlük çekilebilir.
• Öğrenci belli bir amaca yönlendirilmediğinden hayatı anlamsız görebilir.
C- HOŞGÖRÜLÜ ÖĞRETMENLER
• Öğrencileri çok iyi tanır
• Öğrencilere bireysel olarak memnuniyetle yardım ve rehberlik eder.
• Onların başarılı davranışlarını övgüyle karşılar.
• Gerekli olan yerlerde de onları kırmadan eleştirir.
• Öğrenci davranışlarının nedenlerini bilir.(Öğrenci psikolojisinden anlar)
• Planlı, amaçlı ve geniş ufuklu bir yapıya sahiptir.
• Aynı zamanda iyi bir rehberdir.
• Öğrencilerinin duygu ve düşüncelerine önem verir
• Eleştirilere açıktır.
• Dersi öğrencilerle birlikte hazırlar ve yürütür
• Grup ruhunu ve araştırma anlayışını teşvik eder.
• Ödüllendirmeyi ön plana çıkarır ve dengeli kullanır.
• Cezalandırmayı ise çok zor durumda kalmadan gündeme getirmez.
• Öğrencilerine her zaman güven verir ve güven duyar.
• İlişkileri samimi sıcak ve içtendir.
• Değerlendirmede ise objektif ve tarafsızdır.
Hoşgörülü öğretmenin bulunduğu sınıflarda ;
• Öğretmenini sever.
• Öğrencide güven oluşur.
• Öğrenmeye ve araştırmaya karşı ilgi duyar.
• Öğrencide planlama, çalışma ve karar verme yeteneği gelişir.
• Sorumluluk almaya daha isteklidirler. Aldıkları işlerde de sorumluluk duyarlar.
• Öğrencide gerçek anlamda bir disiplin oluşur.(İç disiplin) Öğretmen sınıfta olmasa bile yapılan iş, görev; miktar ve kalitesinde önemli bir düşme görülmez.
• Grupla çalışma, yardımlaşma ve kişiler arası ilişkiler beklenen bir düzeydedir.
• Anlayarak öğrenme, tartışma ve yapıcı eleştiri anlayışı gelişir.
