İSLAM'DA TİCARET
İslam dini, rızkın onda dokuzunun ticarette olduğunu haber vermiş ve meşru kazanç yollarına teşvik etmiştir.
Ticaretin taşıdığı önem açık bir şekilde görülmektedir. Ama esas üzerinde durulması, bilinmesi ve riayet edilmesi gereken şey, “Ticaret ahlakı”dır.
Bir işte başarılı olmanın sırrı; ahde vefa, sözleşmeye sadakat, karda kanaat ve imalatta dürüstlük gibi ahlak ölçülerine bağlı hareket etmekte gizlenmiştir. Kar uğrunda utanmayı, menfaat temin edeceğim diye merhameti, servet yolunda şeref ve haysiyeti feda etmemelidir. Kuranda şöyle buyrulur : «İbadet bittikten sonra, Allah'ın fazlını -bağışını- aramak için yeryüzüne dağılınız.»,
Peygamberin (SAV) bir sözü şöyle: «Geçimini helâl yollarla sağlamak, ibadet dışında en önemli görevdir.»
--TİCARETİN TEMEL İLKELERİ-- Aldatıcı yeminler :
1- "Yemin metaın satışın sağlar, fakat bereketini giderdir" (Buhari-Müslim).
2- "Alışverişte çok yemin etmekten sakınınız" (Müslim).
3- İbn Ömer'den rivayet edilmiştir: "Adamın biri Resulüllah'a alışverişte çok aldatıldığını söyledi. Bunun üzerine Peygamber (sav) kendisine buyurdu ki: "Alışverişte bulunduğun zaman "aldatma olmasın" diyerek karşı tarafa bildir."
4- Peygamber (sav) buğday satan bir adama vardı ve kendisine bunu nasıl satıyorsun, diye sordu. O da fiatını söyledi. O sırada kendisine elini buğdayın içine sokması için vahiy geldi. Peygamber (sav) elini içine sokunca yaş olduğunu gördü. Bunun üzerine Peygamber (sav) şöyle buyurdu: Bizi aldatan bizden değildir" (Müslim-Ebu Davud).
Tartı ve ölçüde dürüstlük :
Tartıyı adaletle tutup-doğrultun ve tartıyı noksan tutmayın. (Rahman Suresi Ayet 9)
Azap olsun ölçüde tartıda noksanlık edenlere ki, onlar insanlardan ölçüp (haklarını) aldıkları zaman tam olarak alırlar. Fakat insanlara (verilmek üzere) ölçtükleri veya onlara tarttıkları zaman eksiltirler" (Mutaffifîn, 83/1-3)
--TAKAS--
İslâm,Kur'an ve Sünnette belirtilen koşullar içerisinde yapılan takas işlemini uygun bulmaktadır.Satılacak malda bir özür varsa, bunun alıcıya bildirilmesi zorunludur.
Ayrıca, alıcıya, malı sınamak fırsatı vermeyen, islâmdan önce yürürlükte olan alışveriş sistemi yasaklanmıştır. (Buhari: 34, 62)
Öte yandan, her türlü put alış verişi, içki,domuz eti veya kendi kendine ölen hayvan eti gibi haram edilen maddelerin alınıp satılması yasaklanmıştır. (Buharî : 34-112)
--TEKELCİLİK--
Bu Hususta En Güzel Örnek Hz. Rasulullah (S.A.v.) Veliyy-i Emr olarak, Medine toplumunun tarım ve hayvancılığa olan büyük gereksinimi göz önüne alarak, tüketim için gereken malzemeden ihtikar ve tekelciliği kaldırıp, kişilerin fazla olan su ya da otlaklarını başkalarına vermesini emretmiştir.
--SPEKÜLASYON--
İslâm, spekülâsyonu da reddetmiştir. Spekülâsyon deyimiyle bir malı ucuzken alıp pahalanınca satma olayını kastediyoruz.
Peygamberden (SAV):
" Kıtlık zamanında, tahılı, ilerde sağlayacağı kazanç için satın alıp biriktiren, büyük bir günahkârdır.» (Müslim ve Mişkat).
Bir başka Hadisi Ömer (R.a) nakleder :
" Dışardan tahıl ithal eden ve piyasa fiyatına satanın geçimi
üzerine Allah'ın lûtfu inmiştir. İlerde paha edeceği umuduyla tahılı piyasadan çeken, Allah'ın rızası dışına çıkmıştır.»
(Buhari: 34, 58)
--TİCARET VE FAİZ-- Kur'an'da şöyle buyrulur:
"Allah alış verişi helâl, faizi haram kılmıştır."
--TİCARETİ FAİZDEN AYIRANLAR--
a) Ticareti faizden ayıran, ticarette «risk» etkeninin oluşudur.
b) Ticaretten oluşan kâr, atılımın ve girişimin bir sonucudur. Faiz de ne atılım, ne de girişim söz konusudur.
c) İslamda ticaretten sağlânan kârda bir sınır vardır. Faizde ise
böylesine bir sınırlama yoktur.
d) Ticaret, üretken olduğu ve kişi ancak emek ve becerisini ortaya koyarak ve de zorlukları yenerek kazanç sağladığı için, istihdam
olanakları oluşur,Faizse Bunların önüne seddir.
İslam dini, rızkın onda dokuzunun ticarette olduğunu haber vermiş ve meşru kazanç yollarına teşvik etmiştir.
Ticaretin taşıdığı önem açık bir şekilde görülmektedir. Ama esas üzerinde durulması, bilinmesi ve riayet edilmesi gereken şey, “Ticaret ahlakı”dır.
Bir işte başarılı olmanın sırrı; ahde vefa, sözleşmeye sadakat, karda kanaat ve imalatta dürüstlük gibi ahlak ölçülerine bağlı hareket etmekte gizlenmiştir. Kar uğrunda utanmayı, menfaat temin edeceğim diye merhameti, servet yolunda şeref ve haysiyeti feda etmemelidir. Kuranda şöyle buyrulur : «İbadet bittikten sonra, Allah'ın fazlını -bağışını- aramak için yeryüzüne dağılınız.»,
Peygamberin (SAV) bir sözü şöyle: «Geçimini helâl yollarla sağlamak, ibadet dışında en önemli görevdir.»
--TİCARETİN TEMEL İLKELERİ-- Aldatıcı yeminler :
1- "Yemin metaın satışın sağlar, fakat bereketini giderdir" (Buhari-Müslim).
2- "Alışverişte çok yemin etmekten sakınınız" (Müslim).
3- İbn Ömer'den rivayet edilmiştir: "Adamın biri Resulüllah'a alışverişte çok aldatıldığını söyledi. Bunun üzerine Peygamber (sav) kendisine buyurdu ki: "Alışverişte bulunduğun zaman "aldatma olmasın" diyerek karşı tarafa bildir."
4- Peygamber (sav) buğday satan bir adama vardı ve kendisine bunu nasıl satıyorsun, diye sordu. O da fiatını söyledi. O sırada kendisine elini buğdayın içine sokması için vahiy geldi. Peygamber (sav) elini içine sokunca yaş olduğunu gördü. Bunun üzerine Peygamber (sav) şöyle buyurdu: Bizi aldatan bizden değildir" (Müslim-Ebu Davud).
Tartı ve ölçüde dürüstlük :
Tartıyı adaletle tutup-doğrultun ve tartıyı noksan tutmayın. (Rahman Suresi Ayet 9)
Azap olsun ölçüde tartıda noksanlık edenlere ki, onlar insanlardan ölçüp (haklarını) aldıkları zaman tam olarak alırlar. Fakat insanlara (verilmek üzere) ölçtükleri veya onlara tarttıkları zaman eksiltirler" (Mutaffifîn, 83/1-3)
--TAKAS--
İslâm,Kur'an ve Sünnette belirtilen koşullar içerisinde yapılan takas işlemini uygun bulmaktadır.Satılacak malda bir özür varsa, bunun alıcıya bildirilmesi zorunludur.
Ayrıca, alıcıya, malı sınamak fırsatı vermeyen, islâmdan önce yürürlükte olan alışveriş sistemi yasaklanmıştır. (Buhari: 34, 62)
Öte yandan, her türlü put alış verişi, içki,domuz eti veya kendi kendine ölen hayvan eti gibi haram edilen maddelerin alınıp satılması yasaklanmıştır. (Buharî : 34-112)
--TEKELCİLİK--
Bu Hususta En Güzel Örnek Hz. Rasulullah (S.A.v.) Veliyy-i Emr olarak, Medine toplumunun tarım ve hayvancılığa olan büyük gereksinimi göz önüne alarak, tüketim için gereken malzemeden ihtikar ve tekelciliği kaldırıp, kişilerin fazla olan su ya da otlaklarını başkalarına vermesini emretmiştir.
--SPEKÜLASYON--
İslâm, spekülâsyonu da reddetmiştir. Spekülâsyon deyimiyle bir malı ucuzken alıp pahalanınca satma olayını kastediyoruz.
Peygamberden (SAV):
" Kıtlık zamanında, tahılı, ilerde sağlayacağı kazanç için satın alıp biriktiren, büyük bir günahkârdır.» (Müslim ve Mişkat).
Bir başka Hadisi Ömer (R.a) nakleder :
" Dışardan tahıl ithal eden ve piyasa fiyatına satanın geçimi
üzerine Allah'ın lûtfu inmiştir. İlerde paha edeceği umuduyla tahılı piyasadan çeken, Allah'ın rızası dışına çıkmıştır.»
(Buhari: 34, 58)
--TİCARET VE FAİZ-- Kur'an'da şöyle buyrulur:
"Allah alış verişi helâl, faizi haram kılmıştır."
--TİCARETİ FAİZDEN AYIRANLAR--
a) Ticareti faizden ayıran, ticarette «risk» etkeninin oluşudur.
b) Ticaretten oluşan kâr, atılımın ve girişimin bir sonucudur. Faiz de ne atılım, ne de girişim söz konusudur.
c) İslamda ticaretten sağlânan kârda bir sınır vardır. Faizde ise
böylesine bir sınırlama yoktur.
d) Ticaret, üretken olduğu ve kişi ancak emek ve becerisini ortaya koyarak ve de zorlukları yenerek kazanç sağladığı için, istihdam
olanakları oluşur,Faizse Bunların önüne seddir.
