Silsile-nâme nedir?

ma'vera

Emektar
Özel Üye
SİLSİLE-NÂME
Silsile-nâme, Batı medeniyetinin " genalogie" diye tanımladıkları, Türklerin ise soyağacı ya da şecere olarak adlandırdıkları, " nesebnâme" diye de bahsedilen, sülâlelerin ( soyun ) kimlerle akraba olduklarını gösteren bir nev'i Şemadır.

Surnâme nüshalarından sonra, dönemin en önemli yapıtı Silsilenâme adlı bir padişah portreleri albümüdür (Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. No. A 3109). Albüm Levni tarafından hazırlanmıştır. Osman Gazi’den Sultan 3. Ahmed’e kadar tüm Osmanlı padişahlarının portrelerinin yer aldığı esere, daha sonraki padişahlar kendi portrelerini de eklettirmişlerdir.

15. yüzyıldan itibaren, ikiyüz yılı aşkın bir süre, Türk resminde önemini yitirmeyen portreciliğin Levni tarafından da sürdürülmesi doğaldır. Levni Osmanlı padişahlarını ,Klasik dönemin ünlü ustası Nakkaş Osman’ın portrelerinde olduğu gibi, bağdaş kurmuş otururken, geleneksel biçimde resmetmiştir. Sanatçı tüm gelenekçiliğine karşın, içinde bulunduğu ortamın etkisiyle bu tasvirlerde de yeni yorumlar getirmiştir. Bazı draperilerin belirtilmesi ve yuvarlak hatların çokluğu ile padişah tasvirleri hacim kazanmış ve oldukça iri yapılı bir görünüme bürünmüştür.

Levni sadece Sultan 2. Mustafa’nın portresine imzasını atmıştır. Sultan 3. Ahmed’in portresini ise diğerlerinden farklı yapmıştır. Ozenle çalışılan bu portrede Sultan koltuk biçimli bir tahtta oturur. Arkasında saygılı bir biçimde duran oğlu yer alır. Sanatçı bu portredeki nakışlar, süslemelerle hünerini gösterdiği gibi, dönemin giysileri ve süslemelerindeki beğenisini de yansıtır.

SİLSİLENAME TÜRLERİ VE YAZILDIĞI ALANLAR

Silsilenameler çok çeşitli alanlar ve meslekler için kullanılmıştır. Silsilenameler başlıca şu alanlarda kullanılmıştır. Fakat önemi açısından en sık kullanılddığı alan tarikat ve tasavvuf için olmuştur.
1. Mahiyetine Göre Silsilename Çeşitleri

a. Menâkıb Tarzında Olan Silsilenameler

b. Hal Tercümesi Halinde Kaleme Alınan Silsilenameler

c. Bir Tarikatı Konu Edinen Silsilenameler

d. Bir Şeyhi Konu Edinen Silsilenameler

e. Belli Bir Bölge ve Tarih İle Sınırlı Olan Silsilenameler

f. Belli Bir Tarih ve Bölge Sınırı Olmaksızın Tüm Tarîkat ve Şeyhlere Ait Tarîkat Silsilelerini Veren Silsilenameler

g. Silsilename İsmini Taşımadığı Halde Şeyhlerin Silsilelerini Konu Edinen Menâkıb, Hal Tercümesi ve Tabakât Kitaplar

2. Şekil İtibari İle Silsilenameler

a. Kitap ve Risale Şeklinde Olan Silsilenameler

b. Oklar ve Çizgiler İle Birbirine Bağlı Silsilenameler

c. Daireli ve Madalyonlu Silsilenameler

d. Madalyonlu ve Minyatürlü Silsilenameler

e. Cetvel Şeklindeki Silsilenameler

DİĞER ALANLARDA OLUŞTURULAN SİLSİLELER VE SİLSİLENAMELER

1. İslâmî İlimlerde Kullanılan Silsileler

a. Hadis'te Silsile:

b. Fıkıh'ta Silsile

c. Kelam İlminde Silsile

d. Kıraat Alanında Silsile

2. Sanatta Silsile

a. Hat Sanatında Silsile

b. Musikî Alanında Silsileler

3. Meslek Silsileleri Divan edebiyatında silsilename en çok rastlanılan ve kullanılan yazı türlerinden biri olmuştur. Hemen her tarikatın ve şeylerinin silsilenameleri yazılmış. Şeyhlerin müritleri tarafından yazılan yüzlerce, binlerce silsilename Edebiyatımızda yerlerini almıştır. Silsilenameler Türk ve islam edebiyatına mahsus bir yazı türüdür.


Surnâme nüshalarından sonra, dönemin en önemli yapıtı Silsilenâme adlı bir padişah portreleri albümüdür (Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. No. A 3109). Albüm Levni tarafından hazırlanmıştır. Osman Gazi’den Sultan 3. Ahmed’e kadar tüm Osmanlı padişahlarının portrelerinin yer aldığı esere, daha sonraki padişahlar kendi portrelerini de eklettirmişlerdir.
15. yüzyıldan itibaren, ikiyüz yılı aşkın bir süre, Türk resminde önemini yitirmeyen portreciliğin Levni tarafından da sürdürülmesi doğaldır. Levni Osmanlı padişahlarını , Klasik dönemin ünlü ustası Nakkaş Osman’ın portrelerinde olduğu gibi, bağdaş kurmuş otururken, geleneksel biçimde resmetmiştir. Sanatçı tüm gelenekçiliğine karşın, içinde bulunduğu ortamın etkisiyle bu tasvirlerde de yeni yorumlar getirmiştir. Bazı draperilerin belirtilmesi ve yuvarlak hatların çokluğu ile padişah tasvirleri hacim kazanmış ve oldukça iri yapılı bir görünüme bürünmüştür. Levni sadece Sultan 2. Mustafa’nın portresine imzasını atmıştır.

Sultan 3. Ahmed’in portresini ise diğerlerinden farklı yapmıştır. Ozenle çalışılan bu portrede Sultan koltuk biçimli bir tahtta oturur. Arkasında saygılı bir biçimde duran oğlu yer alır. Sanatçı bu portredeki nakışlar, süslemelerle hünerini gösterdiği gibi, dönemin giysileri ve süslemelerindeki beğenisini de yansıtır.
por2_3.JPG

dsc06030-1.jpg
 
Moderatörün son düzenlenenleri:
Üst