Türkiye'de Nüfusun ve yerleşmenin dağılışını etkileyen faktörler. Nüfus ve Yerleşmeyi Etkileyen faktörler nelerdir?
İnsanlar dünya üzerinde düzenli olarak yayılmamıştır. Bazı bölgelerde çok yoğun bir insan sayısı varken bazı bölgeler de de çok azdır. Mesela İstanbul taksimde metrekareye düşen insan sayısı ile çölde metrekareye düşen insan sayısı oldukça farklıdır.
Nüfusun dağılışını etkileyen faktörler Doğal ve Beşeri Faktör olmak üzere 2'ye ayrılır.
Doğal Faktörler
İklim
İklimin ılıman, yağışlı, sıcak, soğuk ve kuru olmasına göre nüfus dağılışı farklılık gösterir. Örneğin kutuplar çok soğuktur ve nüfus yoğun değildir. Yine aynı şekilde çok sıcak olan çöl bölgelerinde de nüfus yoğunluğu çok azdır. Fakat ılıman ve yağışlı olan bölgeler insanların daha çok yaşamak istediği alanlar olmuştur ve bu nedenle nüfus bu bölgelerde yoğunlaşmıştır. Yine Tuz gölü ve çevresi çok kurak olduğu için nüfus yoğunluğunun çok az olduğu bölgemizdir. Kıyı kesimlerimiz hem ılıman hem de yağışlı olduğundan en yoğun nüfuslu bölgemizdir. Doğu Anadolu gibi yüksek ve soğuk bölgelerde isi nüfus az yoğundur.
Yerşekilleri
Dağların eğimi, yükseltisi, bakısı ve denize uzanışı da nüfus yoğunluğunu etkileyen faktörlerdendir. İnsanlar yüksek dağlarda iklimin sert (soğuk) olması, ulaşımının zor olması ve tarım alanlarının yetersiz olması nedeniyle yaşamak istemez. Bunun aksine ova gibi düz alanlarda yaşamak ister. Zaten dünya nüfusunun büyük bölümü ova gibi düz yerlerde bulunmaktadır. Fakat bir istisna vardır ki bu da Ekvatoral Bölgede'dir. Burada alçakda çok yağış ve gür orman olması nedeniyle insanlar 2000 metre gibi yükseklikte yaşamaktadır.
Ülkemiz ortalama yükseltisi fazla olan bir yerdir. Bu nedenle ovalar ile yüksek dağlar arasında nüfus yoğunluğu bakımından oldukça büyük fark vardır. Ülkemizde insanlar daha çok ova gibi verimli arazilerde yoğunlaşmıştır. Ayrıca ülkemizde dağlar denize dik ve doğu-batı şeklinde uzanır. İnsanlar sıcak bölgeleri tercih ettiği için dağların daha çok doğu kesimleri yoğun nüfusa sahiptir. Yine Akdenizde dağlar denize paraleldir. Dolayısı ile nem dağları aşarak iç kesimlere gitmekte zorluk çeker ve dağın yamaçları çok yağış alır. Bu nedenle kıyı kesimleri iç kesimlere göre daha yoğundur.
Su Kaynakları
Su insanın en önemli ihtiyacıdır. İçme suyu ve sanayi ve tarımda sürekli su kullanmak gerektiğinden şehirler su kaynaklarının kenarlarında kurulmuş ve nüfus burada yoğunlaşmıştır. Buna örnek olarak da ülkemizdeki ilk yerleşim yerlerinin Fırat ve Dicle nehri arasındaki yerler vc göller yöresinin olması gösterilebilir.
Toprak Özellikleri
Verimli toprağın olduğu yerler her zaman daha sık nüfusludur. Çünkü insanlar tarımla uğraşarak gelir etmektedir. Ülkemizdeki ovalar hem düz hem de verimli toprağa sahiptir. Örneğin; Kıyı kesimlerdeki Çukurova, Silifke Ovası, Bakırçay, Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Sakarya, Çarşamba ve Bafra Ovaları ile İç kesimlerdeki Kayseri, Eskişehir, Erzurum, Balıkesir Ovaları gibi verimli tarım alanları yoğun nüfusludur. Fakat Taşeli Platosu, Tuz Gölü çevresi gibi yerler verimsiz toprağa sahip olduğundan seyrek nüfusludur.
Bitki Örtüsü
Bitki örtüsünün çok sık olduğu yerler seyrek nüfusludur. Örneğin ormanlarda çok sık ağaç olduğundan buralarda insanlar çok yaşamaz.
Beşeri Faktörler
Tarihi Nedenler
Ülkemiz jeopolitik olarak önemli bir geçiş noktasında olduğundan her zaman yaşanılmak istenen bir yer olmuştur. Özellikle İstanbul, Bursa, İzmir Antep ve Adana'da eski zamandan beri sanayi ve ticaretin gelişmesi nedeniyle sık nüfusludur.
Sanayi, Ticaret ve Yeraltı Kaynakları
Yer altı kaynaklarının zengin olduğu bölgeler sık nüfusludur. Örneğin kömürün çok çıkıtğı Zonguldak ve petrolun çıktığı Batman.
Ulaşım
Ulaşımı kolay olan ve ticaret yolları üzerinde olan bölgelerde her zaman sık nüfus bulunmaktadır. Örneğin kıyı kesimlerimizdeki İstanbul, İzmir ve Samsun gibi şehirleriz.
Tarım
Verimli ovaların bulunduğu bölgelerde her zaman sık nüfus olur.
Turizm
Kıyı kesimlerimiz gibi tatil yöreleri her zaman sık nüfusludur. Çünkü zamanla tatil faaliyetleri nedeniyle buralara göç yaşanmış ve insanlar tatil yörelerine yerleşmiştir.
İnsanlar dünya üzerinde düzenli olarak yayılmamıştır. Bazı bölgelerde çok yoğun bir insan sayısı varken bazı bölgeler de de çok azdır. Mesela İstanbul taksimde metrekareye düşen insan sayısı ile çölde metrekareye düşen insan sayısı oldukça farklıdır.
Nüfusun dağılışını etkileyen faktörler Doğal ve Beşeri Faktör olmak üzere 2'ye ayrılır.
Doğal Faktörler
İklim
İklimin ılıman, yağışlı, sıcak, soğuk ve kuru olmasına göre nüfus dağılışı farklılık gösterir. Örneğin kutuplar çok soğuktur ve nüfus yoğun değildir. Yine aynı şekilde çok sıcak olan çöl bölgelerinde de nüfus yoğunluğu çok azdır. Fakat ılıman ve yağışlı olan bölgeler insanların daha çok yaşamak istediği alanlar olmuştur ve bu nedenle nüfus bu bölgelerde yoğunlaşmıştır. Yine Tuz gölü ve çevresi çok kurak olduğu için nüfus yoğunluğunun çok az olduğu bölgemizdir. Kıyı kesimlerimiz hem ılıman hem de yağışlı olduğundan en yoğun nüfuslu bölgemizdir. Doğu Anadolu gibi yüksek ve soğuk bölgelerde isi nüfus az yoğundur.
Yerşekilleri
Dağların eğimi, yükseltisi, bakısı ve denize uzanışı da nüfus yoğunluğunu etkileyen faktörlerdendir. İnsanlar yüksek dağlarda iklimin sert (soğuk) olması, ulaşımının zor olması ve tarım alanlarının yetersiz olması nedeniyle yaşamak istemez. Bunun aksine ova gibi düz alanlarda yaşamak ister. Zaten dünya nüfusunun büyük bölümü ova gibi düz yerlerde bulunmaktadır. Fakat bir istisna vardır ki bu da Ekvatoral Bölgede'dir. Burada alçakda çok yağış ve gür orman olması nedeniyle insanlar 2000 metre gibi yükseklikte yaşamaktadır.
Ülkemiz ortalama yükseltisi fazla olan bir yerdir. Bu nedenle ovalar ile yüksek dağlar arasında nüfus yoğunluğu bakımından oldukça büyük fark vardır. Ülkemizde insanlar daha çok ova gibi verimli arazilerde yoğunlaşmıştır. Ayrıca ülkemizde dağlar denize dik ve doğu-batı şeklinde uzanır. İnsanlar sıcak bölgeleri tercih ettiği için dağların daha çok doğu kesimleri yoğun nüfusa sahiptir. Yine Akdenizde dağlar denize paraleldir. Dolayısı ile nem dağları aşarak iç kesimlere gitmekte zorluk çeker ve dağın yamaçları çok yağış alır. Bu nedenle kıyı kesimleri iç kesimlere göre daha yoğundur.
Su Kaynakları
Su insanın en önemli ihtiyacıdır. İçme suyu ve sanayi ve tarımda sürekli su kullanmak gerektiğinden şehirler su kaynaklarının kenarlarında kurulmuş ve nüfus burada yoğunlaşmıştır. Buna örnek olarak da ülkemizdeki ilk yerleşim yerlerinin Fırat ve Dicle nehri arasındaki yerler vc göller yöresinin olması gösterilebilir.
Toprak Özellikleri
Verimli toprağın olduğu yerler her zaman daha sık nüfusludur. Çünkü insanlar tarımla uğraşarak gelir etmektedir. Ülkemizdeki ovalar hem düz hem de verimli toprağa sahiptir. Örneğin; Kıyı kesimlerdeki Çukurova, Silifke Ovası, Bakırçay, Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Sakarya, Çarşamba ve Bafra Ovaları ile İç kesimlerdeki Kayseri, Eskişehir, Erzurum, Balıkesir Ovaları gibi verimli tarım alanları yoğun nüfusludur. Fakat Taşeli Platosu, Tuz Gölü çevresi gibi yerler verimsiz toprağa sahip olduğundan seyrek nüfusludur.
Bitki Örtüsü
Bitki örtüsünün çok sık olduğu yerler seyrek nüfusludur. Örneğin ormanlarda çok sık ağaç olduğundan buralarda insanlar çok yaşamaz.
Beşeri Faktörler
Tarihi Nedenler
Ülkemiz jeopolitik olarak önemli bir geçiş noktasında olduğundan her zaman yaşanılmak istenen bir yer olmuştur. Özellikle İstanbul, Bursa, İzmir Antep ve Adana'da eski zamandan beri sanayi ve ticaretin gelişmesi nedeniyle sık nüfusludur.
Sanayi, Ticaret ve Yeraltı Kaynakları
Yer altı kaynaklarının zengin olduğu bölgeler sık nüfusludur. Örneğin kömürün çok çıkıtğı Zonguldak ve petrolun çıktığı Batman.
Ulaşım
Ulaşımı kolay olan ve ticaret yolları üzerinde olan bölgelerde her zaman sık nüfus bulunmaktadır. Örneğin kıyı kesimlerimizdeki İstanbul, İzmir ve Samsun gibi şehirleriz.
Tarım
Verimli ovaların bulunduğu bölgelerde her zaman sık nüfus olur.
Turizm
Kıyı kesimlerimiz gibi tatil yöreleri her zaman sık nüfusludur. Çünkü zamanla tatil faaliyetleri nedeniyle buralara göç yaşanmış ve insanlar tatil yörelerine yerleşmiştir.
